سید امیر منصوری - استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

وقوع هر زلزلۀ کوچک و بزرگ در کشور، به صورت مقطعی توجه مسئولان کشور را به بزرگی آسیب‌پذیری تهران جلب می‌کند. بیش از سه میلیون نفر از جمعیت تهران در خانه‌های ناپایدار زندگی می‌کنند. از طرفی تهران در میان سه گسل فعال قرار دارد که با شرایط موجود در صورت وقوع زلزله با درجه مرکالی بالا، سرپناه و حیات بسیاری از شهروندان تهرانی با تهدید جدی مواجه خواهد شد. بحرانی که به جهت تراکم بالای جمعیت و ضعف مدیریت بحران، می‌تواند به یک فاجعۀ جهانی تبدیل شود. ازسوی‌دیگر با تعریف شورای عالی معماری و شهرسازی از بافت‌های فرسوده ذیل سه شاخص ریزدانگی، ناپایداری و نفوذناپذیری، در حدود ۸۰ درصد مناطق ناپایدار از قلم افتاده و تهدید جانی ذیل مطلوبیت‌های کیفی قرار گرفته و موجب انحراف برنامه‌های نجات‌بخشی شده است. این در حالی‌ است که بنا به تقدم ذاتی مسئلۀ «حیات»، نباید اقدام نجات‌بخشی در عرض سایر اقدامات قرار گیرد. بنابراین شهرداری و دولت مرکزی باید به دنبال راه‌حل واقع‌نگر برای نجات‌بخشی ساکنان بافت‌های فرسودۀ تهران باشند. پژوهش پیش‌رو ضمن طرح ایدۀ «هستۀ امن محله» به عنوان برنامه‌ای جهت فعالسازی برنامۀ نوسازی بافت فرسوده، بر رفع موانع اولیۀ نوسازی (لزوم تأمین پارکینگ) و لزوم مدیریت عوامل مشوق (اعطای تراکم، افزایش سطح اشغال و پذیرش کوچک‌سازی) به عنوان محرک‌های اصلی این برنامه تأکید می‌کند و معتقد است هرگونه مداخله به قصد نوسازی در بافت فرسوده، باید ضمن توجه به لزوم صرفۀ ‌اقتصادی برای مالکان، با ترسیم راهکارهایی برای مدیریت شهری زمینۀ ارتقای کیفیت زندگی اجتماعی، توسعۀ مشارکت و رونق اقتصادی شهر را نیز فراهم ‌آورد.

بافت فرسوده, نوسازی‌مشارکتی, زلزله, نجات‌بخشی, هستۀ امن محله, تحقق نوسازی