رضوان احمدی پیام - عضو هییت علمی، گروه فرش دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
سارا شادرخ - عضو هییت علمی، گروه گرافیک دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

بیان مسئله: در مطالعۀ ساختار فرش‌های قبل از اسلام کمبود منابع مکتوب و نمونه‌های تصویری در دسترس از چالش‌های پیش روی پژوهشگران است. مطالعۀ نمونه‌های منتسب به دورۀ ساسانی متعلق به موزۀ دار الآثار الاسلامیۀ کویت فرصت قابل تأملی است تا مواردی از آنها براساس برخورداری از شاخص‌ترین نقوش تزئینی و ویژگی‌های بصری مورد بررسی قرار گیرند. اهداف پژوهش: ساختار فرش‌های مذکور با هدف پاسخگویی به سؤالات زیر بررسی شده است:نقوش تزئینی موجود در فرش‌های دورۀ ساسانی شامل چند گونه هستند؟الگوهای قابل استخراج از ساختار کلی نمونه‌های مورد مطالعه چند گونه است؟ روابط بصری میان عناصر و فضاهای تشکیل‌دهنده در نمونه‌های مورد نظر چگونه است؟روش تحقیق: روش تحقیق در تحلیل نمونه‌ها تحلیلی-توصیفی و جمع‌آوری اطلاعات به شیوۀ کتابخانه‌ای است. نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است که نقوش موجود در دستبافته‌های مورد مطالعه در سه گونۀ حیوانی، گیاهی و هندسی قابل ارائه هستند. همچنین نظام‌های ساختاری حاصل از چینش نگاره‌ها در فضاهای مختلف فرش‌ها (حاشیه و متن) نقشه‌های سه‌گانۀ کف ساده، مشبک و تصویری را مؤکد ساخته است. روابط عناصر تزئینی با یکدیگر در فضاهای مختلف متن و حاشیۀ نمونه‌ها به‌طور نسبی برقرار است. مشخص شد که استفادۀ پایدار از برخی نقشمایه‌های همسان و روابط میان آنها طبق معدود الگوهای واحد و رسمی زمانه، مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

فرش, ساسانی, نقوش تزئینی, متن و حاشیه, طرح