منصور معیری - استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول ایران.

ارزیابی سالانه شاخص کارایی مصرف آب، امکان استخراج راهبردهای ارتقای بهره‌وری آب مزارع را فراهم می‌کند. هدف اصلی این مقاله تحلیل مدیریت‌های کشاورزان و تعیین عوامل مؤثر در بهبود کارایی مصرف آب سیب‌زمینی مزارع شمال استان خوزستان است. در استان خوزستان کشت سیب‌زمینی از دهه اول مهرماه به‌عنوان کشت زمستانه یا طرح استمرار باهدف تأمین سیب‌زمینی موردنیاز بازار شروع‌شده و تا دهه اول بهمن‌ماه خاتمه می‌یابد. مقاله حاضر نتیجه مطالعه مراحل رشد، مدیریت آبیاری سطحی – جویچه‌ای و عملکرد سیب‌زمینی در 33 مزرعه انتخابی با مدیریت کشاورزان در منابع تأمین آب مختلف شامل شبکه‌های آبیاری و زهکشی دز و گتوند، چاه و پمپاژ در فصل زراعی 98 - 1397 است. نتایج این بررسی نشان داد که به‌طور متوسط با بارش مؤثر 201 میلی‌متر در فصل رشد گیاه و با حجم آب مصرفی 2135 مترمکعب، 21100 کیلوگرم در هکتار غده سیب‌زمینی با کارایی مصرف آب (بارش مؤثر+ آبیاری) 41/5 کیلوگرم در مترمکعب تولید شد. متوسط بازده کاربرد آب این مزارع 3/39 درصد بود. تأمین آب از منابع قابل‌اطمینان در مدیریت آبیاری مناسب و بهبود کارایی مصرف آب مزارع مؤثر بود. عدم توجه به دور آبیاری مناسب و رطوبت خاک موجب شد تا عمده مزارع با تاریخ کشت‌های تأخیری، به‌ویژه در مرحله رشد میانی با تنش خشکی مواجه شدند. بر اساس تحلیل مدیریت‌های کشاورزان، توصیه‌های کاربردی افزایش کارایی مصرف آب سیب‌زمینی با انتخاب تاریخ کاشت مناسب، مدیریت بهنگام آبیاری، رعایت زمان برداشت متناسب با رسیدگی غده‌های سیب‌زمینی و در صورت امکان تغییر درروش آبیاری ارائه شد.

آب مصرفی, طرح استمرار سیب‌زمینی, ظرفیت تولید, عملکرد غده, نیاز آبی