محمود دمی زاده - پژوهشکده حفاظت خاک و ابخیزداری
رسول مهدوی - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی، دانشگاه هرمزگان
علیاکبر نوروزی - دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
ارشک حلیساز - استادیار، دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی، دانشگاه هرمزگان
حمید غلامی - استادیار، دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی، دانشگاه هرمزگان

قرارگیری استان هرمزگان در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان و نزدیکی با کشورهایی چون عربستان، پاکستان و افغانستان و همچنین شرایط بیابانی، فقر پوشش گیاهی، ناپایداری هوا و جریان بادهای شدید در این منطقه باعث وقوع طوفان‌های گرد و غبار در مناطق مختلف این استان ‌شده است که امروزه به‌عنوان یکی از چالش‌های زیست‌محیطی در جنوب کشور شناخته می‌شود. به‌منظور بررسی پدیده گرد و غبار در استان هرمزگان ابتدا کلیه داده‌های هواشناسی 12 ایستگاه سینوپتیک منطقه بین سال‌های 2000 تا 2018 میلادی موردبررسی قرار گرفتند و پس از مشخص شدن تاریخ وقوع طوفان‌های گرد و غباری، تصاویر ماهواره‌ای موردنیاز برای رخداد‌های فوق تهیه شد. بر اساس نتایج مشخص شد که ایستگاه قشم با 2762 روز بیشترین و ایستگاه میناب با 356 روز کمترین فراوانی وقوع گرد و غباری در استان را ثبت نموده‌اند. همچنین سال‌های 2007، 2008 و 2003 بیشترین رخداد این پدیده را در بین سال‌های موردمطالعه دارا می‌باشند. بر اساس داده‌های بررسی‌شده از مجموع 35716 روز همراه با پدیده گرد و غبار، 84 درصد رخدادهای گرد و غبار در ایستگاه‌های موردمطالعه دارای منشأ محلی (کد 07) و 16 درصد دارای منشأ فرامحلی (06) می‌باشد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از پردازش داده‌های فوق، بیشترین فراوانی وقوع گرد و غبار مربوط به سه ماه می، آوریل و ژوئیه می‌باشد و ماه‌های نوامبر، دسامبر و اکتبر دارای کمترین وقوع پدیده گرد و غبار در استان بوده است. برای بارزسازی و پایش توده‌های گرد و غبار تعداد 48 تصویر سنجنده مودیس که در آن دید افقی کمتر از 1000 متر بوده و کمینه چهار ایستگاه هواشناسی استان وقوع طوفان گرد و غبار را در آن ثبت نموده‌اند، با استفاده از چهار الگوریتم Ackerman, TDI, TIIDI, NDDI مورد پردازش و تحلیل قرار گرفتند. نتایج بیانگر کارایی بهتر الگوریتم TDI برای بارزسازی توده‌های گرد و غبار در منطقه می‌باشد، ضمن اینکه مناطق شرقی استان هرمزگان، تالاب جازموریان، شرق سیستان و بلوچستان، مناطق غربی افغانستان و پاکستان و نیز مناطق مرکزی و جنوبی عربستان از مهم‌ترین کانو‌ن‌های تولید گرد و غبار در منطقه شناخته شدند.

الگوریتم آشکارسازی, مودیس, گرد و غبار, عمق نوری, واکاوی, هرمزگان