تحلیل عوامل تبیین‌کننده و عناصر اثرگذار بر مشارکت شهروندی (موردکاوی اصفهان)

در مقالة حاضر به بررسی مشارکت شهروندی در شهروندان اصفهانی بالای 18 سال ‌پرداخته شده است. عناصر بسیاری بر مشارکت شهروندان اثرگذارند: ساختارهای سیاسی، شرایط اقتصادی، ویژگی‌های فرهنگی، و ... اما حتی اگر زمینه‌های مشارکت از سوی تصمیم‌گیران فراهم شود، تا زمانی که شهروندان برای مشارکت در امور مرتبط با زندگی آنان تمایلی نداشته باشند، فرایندهای مشارکتی شکست می‌خورند. از همین رو، شناسایی عناصر مؤثر بر مشارکت شهروندی می‌تواند زمینة اجرای مداخلات نهادی برای بهبود مشارکت شهروندی را فراهم کند؛ امری که مسئلة اصلی مقالة پیش روست. برای سنجش مشارکت شهروندی در شهروندان اصفهان 11 گویه انتخاب شد. نمونه‌گیری به‌صورت خوشه‌ای و با حجم نمونة 450 نفری انجام گرفت. علاوه بر گویه‌ها، ویژگی‌های بافتاری همچون سن، جنسیت، تحصیلات، شغل، نوع واحد مسکونی، نوع تملک واحد مسکونی، درآمد، مذهب، و قدمت سکونت نیز جمع‌آوری شد. سپس، با استفاده از نرم‌افزار SPSSپایایی پرسش‌نامه با آلفای کرونباخ 680/0 تأیید شد. تحلیل عاملی به شناسایی سه عامل (با مجموع تبیین واریانس 65 درصد) انجامید: «تعهد مدنی»، «تعهد فردی»، و «مشارکت در انتخابات». با ترکیب وزنی عوامل، شاخص «مشارکت شهروندی» محاسبه شد و درنهایت نقشة‌ توزیع شاخص مشارکت شهروندی و عوامل آن در مناطق پانزده‌‌گانة اصفهان ترسیم شد. برای سنجش اثر ویژگی‌های بافتاری بر مشارکت شهروندی، از مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار SmartPLS استفاده شد. نتایج مدل‌سازی بیانگر آن است که عناصر بافتاری تحصیلات (217/0)، سن (162/0)، و موقعیت شغلی (101/0) با عامل «مشارکت در انتخابات» و «قدمت سکونت» (122/0)، «مذهب» (123/0)، و «نوع تملک واحد مسکونی» (122/0-) با عامل «تعهد مدنی» رابطة معنادار داشته‌اند.

Keywords:

اصفهان , تحلیل عاملی , تعهد شهروندی , مدل‌سازی معادلات ساختاری , مشارکت شهروندی