یاشار ذکی - استادیار گروه جغرافیای سیاسی دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران
سجاد نجفی - دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

ضعف در مدیریت صحیح منابع آبی به‏خصوص در حوضه‏های آبی مشترک بین‏المللی، نداشتن دیپلماسی آبی کارآمد، و شیوة نامناسب بهره‏برداری از منابع آبی بین‏المللی در قرن 21 به کمبود شدید و افزایش روزافزون نقش و اهمیت آب و منابع آبی در روند زندگی ملت‏ها به‏خصوص در منطقة خاورمیانه منجر شده و می‏تواند زمینه‏ساز بحران‏های فراگیر منطقه‏ای شود. از جمله حوضه‏های آبی مشترک در منطقة خاورمیانه حوضة اروندرود است که از حساسیت و جایگاه خاص بنا بر موقعیت ژئوپلیتیکی حاکم برخوردار است؛ در دوره‏های مختلف تاریخی روابط دو کشور همسایة ایران و عراق متأثر از نحوة بهره‏برداری و مالکیت این حوضة آبی بوده است. بنابراین، لزوم اتخاذ استراتژی مناسب در روابط دیپلماتیک ایران با عراق بر سر نحوة مدیریت و بهره‏برداری این حوضة آبی مشترک بسیار مهم است. در همین راستا، در تحقیق پیش‏رو، با استفاده از نظر خبرگان، به شناسایی عوامل محیطی تأثیرگذار در هیدروپلیتیک اروندرود اقدام شد و با استفاده از تحلیل ماتریس SWOTمشخص شد راهبرد هیدروپلیتیکی ایران در حوضة اروند تهاجمی است و در ادامه اولویت‏بندی راهبردهای احصاشده حاصل آرای خبرگی با استفاده از تحلیل سلسله‏مراتبی AHPانجام گرفت و «تأکید به دولت‏مردان جهت توجه ویژه و اختصاص بودجة مناسب در راستای ارتقا و توسعة صنایع وابسته، تجهیزات زیربنایی و استراتژیک اقتصادی، هسته‏ای، و نظامی کشور با استفاده از ظرفیت‏ها و توان علمی و فنی و دانشگاهی درون کشور در راستای دست‏یابی به توازن و برتری نسبی نسبت به عراق» با کسب وزن (412/0) اولویت‏دارترین و مؤثرترین راهبرد انتخاب شد.

اروندرود, دیپلماسی آب, راهبرد, رودخانة مرزی, هیدروپلیتیک