هادی یاقوت حردانی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سیدحسن مطیعی لنگرودی - استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
فضیله دادورخانی - استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مجتبی قدیری معصوم - استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

رویکردهای استراتژیک ارزیابی محیطزیست ابزاری قدرتمند برای جریان‏سازی ملاحظات زیست‏محیطی در کنار مسائل اجتماعی و اقتصادی به‏شمار می‏روند. در فرایند تدوین، اقدامات استراتژیک اولویت اساسی نظام‏های برنامه‏ریزی توسعه درنظر گرفته می‏شوند. پژوهش حاضر، با هدف غربالگری زیست‏محیطی اقدامات استراتژیک توسعة روستایی، با تأکید بر سند راهبردی توسعة اقتصادی استان خوزستان انجام شده است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و مبتنی بر شیوة توصیفی‏- پیمایشی است. فرایند غربالگری با استفاده از چک‏لیست و ماتریس و در چارچوب فن دلفی و نظرسنجی از 26 نفر از خبرگان و کارشناسان مسئول در حوزه‏های مختلف برنامه‏ریزی انجام گرفته است. نتایج غربالگری نشان داد اقدام استراتژیک مذکور از نظر سازه‏های کلیدی از جمله ویژگی‏های محتوایی، پیامدهای زیست‏محیطی، و محدوده‏های جغرافیایی تحت پوشش از اهمیت زیست‏محیطی قابل‏توجهی برخوردار است و اجرای آن اثرهای بالقوة قابل‏توجهی در محیط‏زیست نواحی روستایی خواهد داشت. براساس اجماع خبرگان، میزان توجه اقدام استراتژیک نسبت به یک‏پارچگی و درنظرگرفتن مسائل و ملاحظات زیست‏محیطی کمتر از حد آستانه (7/0) است. مقدار قطعی درجة ریسک پیامدهای زیست‏محیطی بر معیشت و رفاه روستائیان برابر با 79/0 و بر سلامت محیط‏زیست و منابع طبیعی برابر با 78/0 و بیشتر از حد آستانه قابل‏توجه است. افزون بر این، اهمیت زیست‏محیطی سند راهبردی مذکور از نظر میزان اثرگذاری در محدوده‏های تحت پوشش از جمله مناطق پُرجمعیت و با تراکم بالا، مناطق و چشم‏اندازهای طبیعی، مناطق با کاربری فشرده، و مناطق درگیر مشکلات و مسائل زیست‏محیطی فعلی به‏صورت بالاتر از حد «قابل‏توجه» ارزیابی شده است.

اقدامات استراتژیک, ایران, توسعة روستایی, خوزستان, غربالگری استراتژیک محیط ‏زیست (SES)