علی نورصبحی - دانشگاه فردوسی مشهد
محمدجعفر یاحقی - دانشگاه فردوسی مشهد
محمدرضا راشد محصل - دانشگاه فردوسی مشهد

تنوع و ویژگی ­های منحصر به ­فرد دست­ نویس ­های شاهنامه، تصحیح آن را پیچیده و دشوار کرده است. از قرن هشتم تا به امروز تصحیح ­های فراوانی از این اثر به روش ­های مختلف به ­دست آمده است. جلال خالقی مطلق شاهنامه ­را به‌شیوۀ علمی - انتقادی تصحیح کرد و طی سال‌ های 1366 تا 1386 در 8 مجلد به چاپ رساند. وی در این تصحیح از پانزده دست ‌نویس بهره گرفته و نسخه بدل ‌های متن را در پایین صفحات نشان داده است. این مقاله با توجه به اصول تصحیح علمی - انتقادی و دست ‌نویس­های متن، بر آن­ است که کوشش خالقی مطلق، نمونة کاملی از یک تصحیح علمی - انتقادی که خواننده را از رجوع به دست ­نویس­ ها بی­نیاز ­کند، نیست. به این منظور، ابیات آغازین شاهنامه که در تصحیح خالقی مطلق «دیباچه» نامیده شده، ذیل عنوان ‌های «نسخه بدل‌ ها و متن» و «کاستی ‌ها و افزودگی ‌ها» بررسی و پیشنهادهایی جهت ویراست هرچه بهتر متن ارائه شده است.

شاهنامه, دست‌نویس, ابیات آغازین شاهنامه, مصحِّح, تصحیح علمی ـ انتقادی