حسن جعفریانی - استادیار گروه مدیریت بازرگانی.دانشکده علوم انسانی. دانشگاه بجنورد

از آغاز شیوع کرونا، فضای مجازی و به‌ویژه اینستاگرام، بستر تولید و انتقال اطلاعات بسیاری شده است. مطالعۀ ماهیت این پیام‌های پربیننده، به این دلیل اهمیت دارد که نشان‌دهندۀ رفتار جامعه در شرایط بحران است. تحقیق حاضر درصدد است به این سؤالات پاسخ دهد؛ پیام‌های پربیننده با موضوع کرونا چه ماهیتی دارند و کدام احساسات باعث پربیننده شدن آنها شده است؟ برای پاسخ به این سؤال، 600 پیام «وایرال» یا پربیننده در اینستاگرام در یک دورۀ 60 روزه بررسی شدند. روش تحقیق، پیمایشی بوده و برای جمع‌آوری داده‌ها در گام اول پربازدیدترین پیام‌ها (تعداد) با موضوع کرونا انتخاب شدند؛ سپس محتوای نظر بینندگان توسط کارشناسان (متخصصان روانشناسی) نمره‌دهی شد؛ در گام بعدی، داده­های کمّی حاصل شده با روش تحلیل عاملی، خوشه‌بندی (دسته‌بندی) شدند. براساس یافته­های آماری، پیام­های پربازدید، سه گونه (دسته) هستند؛ دستۀ اول، ماهیت تفریح و سرگرمی دارند؛ دستۀ دوم، ماهیت خبر و اطلاع‌رسانی دارند و دستۀ سوم، با هدف آموزش و تبلیغ، تولید شده‌اند. همچنین براساس نتایج به‌دست‌آمده، اگر چه عوامل اثرگذار بر پربیننده شدن پیام­ها، در هر گونه، متفاوت با دیگری است، بررسی محتوایی خوشه­ها نشان می­دهد برخلاف بسیاری از یافته‌های پیش از این پاندمی، در دورۀ کرونا، غافلگیری منفی، غم و ترس مهم‌ترین ویژگی­هایی هستند که باعث پربیننده شدن پیام­ها شده‌اند. در دورۀ کرونا خشم و نفرت، اثر چندانی بر پربیننده شدن پیام‌ها نداشته‌اند.

اینستاگرام, گونه‌شناسی پیام‌, پیام پربیننده, پاندمی کرونا