سیدعلی کرامتی مقدم - دبیر انجمن علمی آموزشی معلمان زبان و ادبیات فارسی خراسان رضوی، استادیار دانشگاه فرهنگیان – پردیس شهید بهشتی مشهد
سیدهآمنه حسینی جهانگیر - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی

نظامی گنجوی از شاعران بزرگ سدۀ ششم در حوزۀ ادبی آذربایجان است. خمسه یا پنج گنج مهم‎ترین آثار به جا مانده از اوست. در این میان مخزن‎الاسرار منظومه‎ای زاهدانه و شبه عارفانه است که ویژگی‎های منحصر به فردی دارد. یکی از مهم‏ترین نکات بارز و برجستۀ این کتاب تبیین جایگاه سخن و سخنوری به خصوص مرتبۀ شاعری در دیدگاه سراینده است. سخن‎سرای گنجه بر ارزش فوق‎العادۀ سخن و شعر تأکید ورزیده به حدّی که قطعه شعری با عنوان در فضیلت سخن و مرتبت سخنوری سروده و دیدگاه‎های خود را دربارۀ مقام و مرتبۀ سخن و جایگاه آن در نظام هستی بیان کرده است. سئوال پژوهش آن است که آیا دیدگاه نظامی دربارۀ سخنوری و شاعری با واقعیت منطبق بوده یا با اغراق شاعرانه بدان نگریسته و بر اساس تعصّب شاعری خویش بدان پرداخته است؟ در این مقاله اشعار آغاز مخزن‎الاسرار دربارۀ سخنوری و شاعری، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و اندیشه‎های مختلف او همراه با تصاویر شاعرانه‎ای که از سخن ارائه داده مورد تجزیه و تحلیل واقع شده است تا خوانندگان محترم بتوانند درک بهتری از اندیشه‎های نظامی در این موضوع داشته باشند.

نظامی گنجوی, مخزن‎الاسرار, سخن, سخنوری و شاعری