فرشته زواری درخشان - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
رضا صادقی شهپر - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

ضرب المثل های هر قوم و ملتی نشان دهندة عادات و افکار و مناسبات اجتماعی میان مردم یک جامعه است، از این رو پژوهش حاضر میخواهد از طریق بررسی ضرب المثل های بازتاب یافته در قصة سمک عیار به روانشناسی رفتار و کردار مردم و چگونگی رویارویی آنها با مسایل و سلوک اجتماعیشان پی ببرد. تحقیقات پیشین فقط به دنبال یافتن ضرب المثل ها در داستان سمک عیار بوده اند، اما نگارندگان در این پژوهش در پیِ یافتن قابلیتهای هیجانی در ضربالمثلهای این قصه بر اساس نظریة  «بار- اون» (bar-on) هستند. روش پژوهش، استفاده از تحلیل محتوا  است. واحد تحلیل، همة ضربالمثلهایی است که به صورت جمله در این کتاب آورده شده است. وقتی که ضربالمثلها به عنوان واحد ثبت مورد تحلیل قرار گرفت، تطابق آن با مؤلفههای هوش هیجانی از دیدگاه «بار- اون» انجام شد. در پنج جلد سمک عیار، 603 ضربالمثل یافت شد که بیشتر، ناظر به منش و اصول و قواعد مورد احترام در حلقة عیاران است. از بین 15 مؤلفة مطرح در ضربالمثلها به ترتیب، واقعیت گرایی، انعطافپذیری، حل مسئله، تحمل استرس، روابط بین فردی و تعهد اجتماعی از بقیة مؤلفه ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. از لحاظ آماری نیز بین این مولفه ها تفاوت معنا داری وجود دارد و فاصلة مقیاس سازگاری با بقیة مقیاسها بسیار زیاد است.

داستان سمک عیار, هوش هیجانی, قابلیت های هیجانی, ضربالمثل