تبیین ابعاد و مولفه های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی: یک مطالعه داده بنیاد

مقدمه: هر جامعه ای درجه ای از سواد رسانه ای در مورد سلامت دارد و رسانه ها بزرگترین آموزش دهنده به ویژه در حوزه سلامت در جوامع امروزی هستند. در این میان داشتن مهارت های تفکر انتقادی در تفسیر و تحلیل محتوی مربوط به سلامت در رسانه ها، ضروری است. در تحقیقات گذشته بر  ضرورت آموزش سواد رسانه ای سلامت تاکید شده است، و اعتقاد بر آن است که  نوجوانان بیشترین تاثیر را در حوزه سلامت از رسانه ها متحمل می شوند. لذا با توجه به اهمیت موضوع نقش رسانه در سلامت نوجوانان و به منظور شناسایی مولفه های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی، این پژوهش کیفی با جمعیت هدف دانش آموزان مدارس دوره متوسطه شهر تهران انجام شد. مواد و روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی بود که  به روش داده بنیاد انجام شد. مشارکت کنندگان در این پژوهش شامل 12 نفر از افراد صاحب‌نظر در حوزه سواد رسانه ای و سواد سلامت بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. روش گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA2018 ، در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اعتبار داده ها با استفاده از روش تاییدپذیری توسط مشارکت‌کنندگان صورت پذیرفت. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، ابعاد و مولفه های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی در 6 طبقه شامل "توسعه سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی (پدیده محوری)"، "شرایط علّی"، "شرایط زمینه ای"، "راهبردها"، "عوامل مداخله گر" و "پیامدها و نتایج" شناسایی گردیدند. نتیجه گیری: لزوم توجه یکپارچه و سیستمی به همه ابعاد سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی الزامی بوده و باعث توسعه متوازن، هماهنگ، یکپارچه و اثربخش سلامت رسانه ای در مدارس مذکور است تا بتوان شاهد ارتقاء، شکوفایی و بلوغ مدارس متوسطه در حوزه سواد سلامت رسانه ای باشد.

Keywords:

Media literacy , health literacy , critical approach , Foundation data , سواد سلامت رسانه ای , رویکرد انتقادی , داده بنیاد , نوجوانان