واکاوی ساختار معماری خانه‌های تاریخی و سنتی روستای سپورغان شهرستان ارومیه

میراث روستایی شامل معماری و چشم‌اندازهای ویژه آن است؛ ساختار معماری سکونتگاه‌های روستایی برآیند مجموعه فعالیت‌های انسان در ارتباط با محیط طبیعی و فرهنگی بشمار می‌آیند. بطوریکه مصداق‌های خوب این‌گونه از معماری را می‌توان در معماری بومی مشاهده نمود که عمده‌ترین عنصر تشکیل‌دهنده بافت روستایی است؛ سازمان فضایی، نحوه استقرار و ساختار کالبدی آن بیانگر کیفیت استفاده از محیط، تأثیر اقتصاد، سنت‌ها و فرهنگ حاکم بر جامعه روستایی می‌باشد که پس از سالها آزمون‌وخطا، راهبردها، راه‌کارها، روش‌ها، الگوها و سرمشق‌های خود را منطبق با نیازهای مادی و معنوی مردم و محیط و فعالیت‌های روزمره آنان یافته است که می‌تواند به‌عنوان الگویی جهت برنامه‌ریزی و طراحی نمونه‌های جدید به کار گرفته شود. جلگه ارومیه به‌واسطه شرایط طبیعی از هزاران سال گذشته مسکون بوده و ساختار فضایی-کالبدی روستاهای واقع در آن نشان از اهمیت و غنای فرهنگی است و ارزش های معماری خانه های روستایی برجا مانده از گذشته آن نیز قابل توجه می باشد، که دراین‌ارتباط روستای سپورغان به‌واسطه وجود بقایای بافت سنتی و معماری خانه‌های تاریخی و سنتی؛ نمونه بارزی می باشد. این تحقیق باهدف شناخت جامع از سازمان کالبدی - فضایی خانه‌های تاریخی و سنتی روستای سپورغان شهرستان ارومیه به بررسی مجموعه ویژگی‌های روستا و معماری خانه‌های تاریخی و سنتی پرداخته است. داده‌های پژوهش به‌واسطه مطالعات کتابخانه‌ای و برداشت‌های میدانی حاصل‌شده که به روش توصیفی و تحلیلی موردبررسی قرارگرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در ساختار کالبدی - فضایی اعم از سازمان‌دهی فضاها، فن‌آوری ساخت، مصالح به‌کاررفته و همچنین جهت‌گیری خانه‌های روستا علاوه بر شرایط اقلیمی حاکم بر منطقه؛ متأثر از مسائل فرهنگی، سنت‌های محلی، باورهای دینی و مقتضیات اقتصادی است. به طوری که تمام بناهای موجود سمت‌گیری شرقی-غربی دارند و نورگیرها به سمت شرق و یا غرب می‌باشد. مجموعه این ویژگی‌ها ساختاری متفاوت نسبت به سایر گونه‌های مشابه در شهرستان ارومیه به وجود آورده است؛ که امروزه به‌واسطه مداخلات متعددی که صورت گرفته بسیاری از نمونه‌ها تخریب و از بین رفته است.    

Keywords:

Typology , Traditional architecture , Village , Sopurghan village , Urmia. , گونه شناسی , معماری سنتی , روستا , روستای سپورغان , ارومیه