بررسی تحلیلی ـ عددی میزان اثر رطوبتی خارخانه در مسکن بومی سیستان

در معماری بومی سیستان، همواره راهکارهای ارزشمندی در جهت فراهم کردن شرایط زندگی مطرح شده است. شرایط خاص اقلیمی در این منطقه، معماران را بر آن داشته است که با اصول ابداعی خویش بهترین و مناسب­ترین شیوه­های تطبیق با اقلیم و استفاده مناسب از شرایط اقلیمی را فراهم آورند. این اصول و الگوها امروزه می­تواند با تلفیق مناسب با فناوری جدید در ساختار معماری قرار بگیرد. ازجمله عناصر بومی مؤثر در تهویه و خنک کردن فضای زیست این منطقه، خارخانه است. معماران بومی با تعبیه خارخانه اقدام به ایجاد تأسیسات سرمایشی نموده تا توسط برودت ناشی از تبخیر قطرات موجود در خارها، هوای داخل ساختمان خنک شود. این مقاله با هدف شناخت و بررسی عملکرد خارخانه­ها و نیز تحلیل رطوبت نسبی هوای داخل در مسکن بومی منطقه و مناسب­سازی آن‎ها در مسکن روستایی امروز سیستان گام برداشته است. با این هدف، مطالعات میدانی بر روی دو اتاق بومی کاملاً مشابه، یکی دارای خارخانه به‌عنوان آزمون و دیگری بدون خارخانه به‌عنوان شاهد انجام پذیرفت و میزان اثر رطوبت در اتاق آزمون نسبت به اتاق شاهد و نقطه مبنای خارج از دو اتاق سنجیده و مقایسه شد و برای درک یکپارچه داده­ها از پردازش با استفاده از روش آمار توصیفی توسط نرم­افزارهای EXCEL و MINITAB استفاده شد. طبق نتایج تحلیل داده­ها، رطوبت نسبی هوای اتاق دارای خارخانه اختلاف فاحشی با دو ایستگاه دیگر دارد و از عدد 12 درصد در فضای مشابه بدون خارخانه به بالای 30 درصد رسیده است و مطابق مطالعات اولگی و ASHRAE در محدوده آسایش حرارتی قرار دارد. دلیل این اختلاف، وجود خارخانه و رطوبت حاصل از تبخیر آب پاشیده‌شده بر خارها می­باشد که این ایجاد رطوبت، سبب کاهش دما و تعدیل دمای محیط و بهبود اوضاع اقلیمی شده و تأثیری بسیار مطلوب در اقلیم گرم‌وخشکی مانند منطقه سیستان دارد که این تأثیر در محیط­های خشک و با رطوبت نسبی کم، مطلوب خواهد بود. لذا در محیط­هایی که گرمای محسوس در آن‎ها بسیار بالاست، این سیستم به‌عنوان استراتژی غیرفعال جهت تعدیل شرایط آسایش حرارتی پیشـنهاد می‌گردد.        

Keywords:

Vernacular Housing , Humidity , Kharkhona , Sistan , مسکن بومی , رطوبت , خارخانه , سیستان.