محمد مدهوشیان نژاد - Faculty of Islamic Arts, Islamic Art University of Tabriz. Iran
شهریار شکرپور - islamic art tabriz university

مصالح بوم‌آورد، یکی از شاخصه­های معماری سنتی ایران به­شمار می­رود که فراخور جغرافیای هر منطقه، از مصالح خاص همان اقلیم استفاده می­شده است. روستای اوشتبین که در حاشیه رود ارس واقع شده است، نمونه­ی کاملی از این ویژگی معماری سنتی ایران را در خود جای داده است به‌طوری‌که چوب و سنگ اصلی­ترین مصالح بومی آن محسوب می­شود. در برخی خانه­های قدیمی اشتبین، سرستون­های چوبی وجود دارند، که بعضاً دارای کتیبه و تاریخ نیز هستند. علاوه بر کارکرد آنها، به‌نظر دارای ویژگی­های هنری نیز بومی هستند. به‌نحوی‌که این سرستون­ها همراه با نقوش، کنده­کاری نیز شده­اند. برخی از آنها درون فضاهایی با نام «بونه­غی» و مابقی در فضاهای دیگر ابنیه قرار گرفته­اند. در حال حاضر، بونه­غی­ها تنها سازه­ی چوبی روستا محسوب می­شوند که به­کارگیری سرستون در آن ضروری و مرسوم بوده است. با توجه به این مسئله به­نظر می‌رسد که یک سنت بومی و محلی در ساخت و تزیین این سرستون­ها در روستای اشتبین وجود داشته است. بر این مبنا سؤال تحقیق بدین‌صورت می­باشد که، چه خصوصیت­های بومی محلی و منحصربه‌فرد برای سرستون­های چوبی روستای اشتبین قابل طرح است؟ بدین‌ترتیب، هدف از انجام این تحقیق، بررسی ساختاری ویژگی­های بصری بومی و شاخص سرستون­ها روستای اشتبین می­باشد. روش تحقیق به­صورت مقایسه توصیفی و تحلیلی می­باشد. یافته­های تحقیق نشان می­دهد که، تعداد 48 سرستون با پیمایش­های میدانی از ابنیه­های تاریخی این روستا رؤیت گردید. علی‌رغم کثرت سرستون­ها و تنوع در محل­های مورد استفاده، شاهد استفاده از چوب­های بومی در ساخت آنها هستیم. همچنین، نقوش بر روی غالب آنها هندسی و بر پایه شکل دایره، با یک روش معین، کنده­کاری گشته است. نیز یک الگوی برش خاص محیطی برای آنها قابل ترسیم است و نهایتاً به­نظر می­رسد که سنت ساخت بونه­غی با سرستون­های چوبی در دوره­های تاریخی معین، در منطقه آذربایجان وجود داشته است اما با تفاوت­هایی در تزئین و اجرا.        

Ashtbin village, Booneh Ghai, wooden abacus, wood carving, روستای اوشتبین, بونه‌غی, سرستون چوبی, کنده‌کاری روی چوب.