منصوره درمحمدی - Master of Architecture, Art and Architecture University of Yazd, Yazd, Iran
رضا رحیم نیا - Conservation of Architectural Heritage, Imam Khomeini International University (IKIU), Department of Architecture and Urban Development, Qazvin, Iran.
محسن فتوحی اردکانی - Research Center for Cultural Heritage of Ardakan Historical Context

ایران در استفاده از خشت در معماری از کهن­ترین کشورها محسوب می‌شود، شیوه­ای که سالیان درازی است در ساختارها و معماری امروز کشور فراموش شده است. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ بلوک­های خاکی مانند خشت در معماری معاصر جهان ﻭ فراوانی ساختارهای خشتی ارزشمند در ایران، لزوم استحکام‌بخشی ﺑﻨﺎﻫﺎی ﺧﺸﺘﯽ درراستای کاربرد آن درمعماری معاصر و همچنین درجهت حفاظت و مرمت آثار تاریخی، مطالعه درباره خشت ضروری است. در طی سال‌های اخیر راهکارهای گوناگونی با عنوان تثبیت خاک و خشت ﺑﺮای استحکام‌بخشی ﺑﻨﺎﻫﺎی ﺧﺸﺘﯽ مطرح‌ شده اﺳﺖ. تثبیت مکانیکی به‎عنوان یکی از این راهکارها، با نیاز به بهبود کیفیت مصالح و افزایش دوام ساختمان­ها به وجود آمده و با فشرده­سازی مصالح موجب افزایش تراکم خاک و لذا بهبود رفتار بلوک خاکی در برابر عوامل آسیب‎رسان مانند رطوبت و فرسایش می­شود. پژوهش حاضر در پی دستیابی به رابطه بین تثبیت مکانیکی و رفتار مکانیکی خشت بوده و هدف اصلی خود را بررسی اهمیت تراکم خاک و تأثیر آن بر مقاومت فشاری، کششی و خمشی خشت قرار داده است. این مطالعه در قالب یک پژوهش کمی و به شیوه تجربی انجام شده و روش انجام پژوهش مبتنی بر مطالعات میدانی، بررسی­های محیطی و روش­های تجربی- آزمایشگاهی بوده است. برای این منظور پس از انتخاب 6 معدن خاک واقع در شهرستان اردکان (یزد) و تعیین خواص فیزیکی آن‌ها، نمونه­های خشتی در دو گروه شاهد و آزمایشی ساخته شدند و تحت آزمایش­های مقاومت فشاری، کششی و خمشی قرار گرفتند و در نهایت نتایج آن­ها تجزیه و تحلیل شده‎اند. مطالعات آزمایشگاهی انجام‌شده، رابطه مطلوب بین تثبیت مکانیکی و مقاومت مکانیکی خشت را تأیید کرده و مشخص شد که تراکم خاک در خشت تثبیت‌شده به روش مکانیکی در مقایسه با خشت بدون اعمال تراکم، به‌طور میانگین موجب افزایش 43/79 درصدی در مقاومت فشاری، افزایش 42/42 درصدی در مقاومت کششی و افزایش 75 درصدی در مقاومت خمشی شده است.        

Keywords: adobe, mechanical stabilization, mechanical behavior of adobe, Ardakan, Yaz, خشت, تثبیت مکانیکی, رفتار مکانیکی خشت, اردکان, یزد.