تحلیل عوامل اقتصادی مؤثر بر تحولات مسکن معیشت محور در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان معجزات، شهرستان زنجان)

مسکن روستایی به‌عنوان اصلی‌ترین عنصر کالبدی فضا با ماهیت معیشتی، تحت تأثیر عوامل و نیروهای مختلف همواره در حال تغییر و تحول بوده ‌است. این تغییرات بر روی مؤلفه‌های مسکن محور نیز مؤثر بوده است. در تحقیق حاضر به تحلیل و رتبه‌بندی مؤلفه‌های مسکن معیشت محور و نقش عوامل اقتصادی در تحولات آن پرداخته شده است. نوع تحقیق، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه)، روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات به‌صورت توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون باینومیال و رگرسیون چند متغیره) و مدل ویکور است. جامعه آماری تحقیق حاضر 3464 خانوار روستایی در دهستان معجزات است. با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه لازم برای تکمیل پرسشنامه‌،321 خانوار و در 7 روستا به دست آمد. یافته­ های تحقیق نشان می‌دهد مقدار نسبت مشاهده در مؤلفه‌های تولیدی و تدارکاتی مساکن روستایی در نواحی مورد مطالعه در مقایسه با نسبت آزمون، در سطح پایینی قرار دارد.‌ همچنین مقدار نسبت مشاهده در مؤلفه‌های زیستی و اجتماعی و فرهنگی در مقایسه با نسبت آزمون، در سطح بالایی قرار دارد. ‌نتایج نشان می‌دهد شاخص‌های سرمایه‌های مادی و اعتبارات به ترتیب با مقادیر 0.467، 0.317 بیشترین سهم را در تحولات مسکن معیشت محور داشته­ اند. ‌‌نتایج مدل تصمیم‌گیری ویکور برای بررسی شاخص‌های اقتصادی نشان می‌دهد که روستاهای گوجه ­قیا و روستای اژدهاتو به ترتیب با 1 و 0.453 دارای بالاترین مقدار Qi در رتبه‌های اول و دوم و روستاهای باروت آغاجی (0.065) و رازبین (0.044) دارای پایین­ترین مقدار Qi در رتبه­ های ششم و هفتم قرار گرفته ­اند. با توجه به یافته‌های تحقیق می‌توان نتیجه‌گیری کرد که کارکرد مسکن در سکونتگاه‌های روستایی به سمت "خوابگاهی" در حال تحول می‌باشد که ادامه این روند که متأثر از جایگاه ضعیف اقتصاد روستایی است در آینده باعث کاهش سطح تولیدات خواهد شد.  

Keywords:

Rural livelihood , rural development , housing function , Zanjan Province. , معیشت روستایی , توسعه روستایی , کارکرد مسکن , استان زنجان.