ناصر شفیعی ثابت - Assistant Professor of Geography Department, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
صدیقه حسینی حاصل - Ph.D. in Geography and Rural Planning, Senior Expert at the Office for the planning and Coordination of Housing Foundation projects, Islamic Revolution Housing Foundation, Tehran, Iran.
مهناز رهبری - Ph.D. Student of Geography and Rural Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

این مقاله به بررسی جایگاه مدیریت روستایی، چالش­ها و فرصت­های توانمندسازی ذینفعان محلی و تأثیر آن بر تحولات کالبدی سکونتگاه‌های روستایی استان سمنان پرداخته است. در این راستا، با این که «توانمندسازی مولد» ذینفعان محلی تضمین­کننده پایداری ابعاد توسعه و تحول کالبدی است‌ لیکن رویکرد مدیریت «بالا به پایین» و «حکومت محور»، موجب «توانمندسازی نامولد» ذینفعان محلی در منطقه مورد مطالعه شده‌ و نتوانسته است آن‌ها را به مثابه یکی از عناصر قدرت در حوزه مداخله مدیریت روستایی درآورد. برای تبیین دقیق موضوع‌، مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ارتباط بین شاخص­های روش و احساس توانمندسازی ذینفعان محلی‌ و شاخص­های تحول کالبدی سکونتگاه‌های روستایی را در قالب 21 شاخص، سنجیده است. یافته­های حاصل از آزمون­های آماری کندال‌تااوبی و رگرسیون، نامناسب بودن جایگاه شاخص­های توانمندسازی ذینفعان محلی در فرایند مدیریت روستایی را آشکار ساخت. به سخن­دیگر، عملیاتی کردن روش توانمندسازی ذینفعان محلی به‌صورت «قدرت­بر» و سلطه­آمیز‌ نتوانسته است احساس معنا‌­دار بودن، شایستگی، خودباوری، اعتماد، قدرت و توانمندی را در بین ذینفعان محلی ایجاد نماید. به ‌‌این­ترتیب‌ در فرایند مدیریت روستایی، گیرندگان و بروزدهندگان «توانمندسازی نامولد» هنوز به شکل فزاینده­ای غلبه دارند،‌ به­گونه­ای که باعث نارسایی در فرایند تحولات کالبدی سکونتگاه‌های روستایی استان سمنان در ابعاد مسکن، خدمات زیربنایی، بهداشت محیط، وضعیت مالی، شبکه معابر، روابط اجتماعی و کاربری اراضی شده است. بنابراین‌ نیاز است رویکرد حاکم بر فرایند مدیریت روستایی‌ تغییر یابد و یا اصلاح شود. در این ارتباط، انتخاب سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی مناسب دولت و به­کارگیری روش­های مناسب توانمند­سازی مولد ذینفعان محلی در فرایند مدیریت روستایی، مورد تأکید می‌باشد. رویکردی که در آن نگاه قبلی با اصالت متخصص از «بالا به پایین»، جایگزین ابتکارات محلی از« پایین به بالا» شود و مدیریت روستایی اجتماع­محور از طریق روش­های توانمندسازی مولد ذینفعان محلی، فرصت­ مناسبی برای تحولات مثبت کالبدی سکونتگاه‌های روستایی، فراهم سازد.  

Rural management, empowerment, local stakeholders, physical transformation, Semnan province., مدیریت روستایی, توانمندسازی, ذینفعان محلی, تحولات کالبدی, استان سمنان