رویکردی تحلیلی بر منظر روستای نایبند استان خراسان جنوبی پس از بازسازی

ایران به‌عنوان یک کشور در حال توسعه و سانحه­خیز و به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خود سوانح متعددی را تجربه نموده و پدیده­هایی چون زلزله، سیل، رانش زمین و غیره تاکنون موجب بروز خسارات جانی و مالی فراوان در کشورمان شده است. مداخله در سکونتگاه‌های روستایی با توجه به سانحه‌خیزی سکونتگاه‌های روستایی همواره مطرح بوده است و مسئولین و متولیان مربوطه به جهت کاهش خسارات احتمالی در پروژه‌های بازسازی بعضاً اقدام به جابه‌جایی روستاهای در معرض سوانح طبیعی می­ نمایند. طراحی روستای جدید و اسکان مجدد روستاییان، بدون شناسایی و لحاظ نمودن مؤلفه­ های تأثیرگذار بر کیفیت سکونتگاه و رضایتمندی روستاییان، منجر به از دست­ رفتن حس­ تعلق و هویت گذشته، پراکنده شدن قوم‌ها، برهم خوردن انسجام کالبدی روستا و همچنین گسیختگی شبکه‌های اجتماعی و اقتصادی و در مواردی خالی از سکنه ماندن واحد­های احداثی و یا مهاجرت روستاییان به شهرها و یا روستاهای مجاور شده است. از آنجا که ساختار فضایی هر روستا در هر منطقه از قانونمندی­هایی خاص، تبعیت می‌کند و عوامل بسیاری در شکل‌گیری روستاها تأثیر گذارند، این پژوهش با هدف تبیین تأثیر مؤلفه منظر در بازسازی­ سکونتگاه‌های روستایی به آزمون فرضیه این تحقیق که بررسی رابطه میان مؤلفه منظر در بازسازی و استقبال روستاییان از روستای جدید است، می‌پردازد. تحقیق حاضر از نوع توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است و با استفاده از روش نمونه­ گیری تصادفی ساده و رابطه کوکران تعداد 135 نمونه، انتخاب شدند که در نهایت تعداد 126 مورد از آن‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و تحلیل همبستگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. این پژوهش به بررسی لایه­ های منظر روستای نایبند در سه بعد منظر زیستی، منظر کالبدی معنا و منظر اجتماعی پرداخته و نتایج این پژوهش حاکی از آن است که لحاظ نمودن مؤلفه­ منظر در ارتقای کیفیت فضایی سکونتگاه‌های روستایی جدید بر میزان رضایت­مندی روستاییان، تأثیرگذار است، به‌طوری‌که در نظر نگرفتن مؤلفه منظر در طراحی و مکان‌یابی روستای جدید نایبند از مهمترین دلایل عدم استقبال روستاییان از سکونتگاه جدید می‌باشد.  

Keywords:

Nayband village , reconstruction , new settlement , landscape , Relocation after disasters. , روستای نایبند , بازسازی , سکونتگاه جدید , منظر , جابه ­جایی.