مهدی رازانی - faculty of applied arts, Tabriz Islamic art university
علی رضا باغبانان - Department of Mining Engineering, Isfahan University of Technology, Iran
سید محمد امین امامی - Department of Conservation, Art University of Isfahan, Iran
خوزه دلگادو رودریگوئز - Professor in Geology, National Laboratory of Civil Engineering, Lisbon, Portugal

هدف این پژوهش پیشنهاد ملاتی بوم­آورد برای جایگزین ملاتِ ماسه- سیمان جهت استفاده در سطوح بیرونیِ و همچنین پر کردن ترک­ها و شکاف­های سازه­ای در راستای حفاظتی سازگار با معماری صخره‌کند و تاریخی کندوان است. معماری صخره­ای کندوان از لحاظ زمین‌شناسی بر یک توده آذر آواری قرار دارد که فرسایش طبیعیِ دره کندوان موجب شکل­گیری سازه­های کله‌قندی آن شده است. امروزه تشدید تخریب و هوازدگی در کندوان باعث نامناسب شدن شرایط زندگی، ویرانی، سکونت فصلی و یا غیرمسکونی شدن برخی خانه­های صخره­ای گردیده است. حفاظت و نگهداری از چنین سازه­های سنگی، باتوجه به آنکه پدیده­های تخریبی این آثار با سرعت و به‌طور جدی در حال پیشرفت هستند، ایجاب می­کند وضعیت اثر را با کاهش نرخ تخریب با تقویت ساختار فیزیکی آن از طریق روش‌های حفاظتی بهبود بخشید. در طی نیم قرن گذشته تخریب­های متعدد و آسیب­های این یادمان سنگی باعث گردیده تا از سیمان به‌عنوان ماده­ای در دسترس، ارزان و پرکاربرد در صنعت ساختمان برای انجام تعمیرات و نگهداری از این ابنیه استفاده شود. با توجه به آنکه سیمان به‌واسطه تفاوت تخلخل و ضریب انبساط حرارتی و رطوبتی متفاوت، غیر برگشت پذیر بودن، همچنین ایجاد نمک­های مخرب خود از عوامل اصلی تخریب میراث فرهنگی به‌شمار می­رود، از این رو با توجه به کم خطر بودن ملات­های ساختمانی بر پایه آهک، ارزانی، بوم‌آوردی و سازگاری با معماری کندوان، تحقیق پیش رو با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی در منطقه دامنه سهند اقدام به ساخت و آزمایش 24 رده ملات پایه آهکی نموده است. نتایج حاصل از آزمون­های پیرسازی تسریعی شامل چرخه­های ذوب و انجماد، تر و خشک شدن مداوم در آب و نمک سولفات سدیم آنه‌ دراته، همچنین سنجش خواص فیزیکی (درصد جذب آب، چگالی خشک، تخلخل کل، درصد شاخص پوکی، موئینگی و گذر امواج صوتی) و ویژگی­های استقامتی(دوام در برابر وارفتگی و مقاومت فشاری تک محوری) در کنار آنالیز پراش اشعه ایکس نشان‌دهنده مزیت استفاده از ترکیب بهینه ملات آهک پوزولانی به‌همراه خاکستر چوب نسبت به دیگر ترکیبات است. به‌نحوی که مقاومت فشاری تک محوری ملات فوق‌الذکر در برابر سنگ کندوان در حدود دو برابر و چگالی آن به مراتب پایین‌تر از سنگ کندوان است.

lime base mortars, Pozzolanic Lime mortar, cement mortar, Rock-hewn Architecture, Kandovan historical village., ملات­های پایه آهکی, ملات آهک پوزولانی, ملات ماسه- سیمان, معماری صخره‌کند, روستای تاریخی کندوان.