پریسا رحمانی کرکوندی
اکبر عابدی
سید محمدامین امامی
مهدی رازانی

تپه سیلوه پیرانشهر یکی از محوطه­های شاخص پیش‌ازتاریخی (دالما، پیزدلی، حسنلو VII یا فرهنگ حسن علی، عصر آهن)، تاریخی (اشکانی) و اسلامی است که در دشت بربنه پیرانشهر در جنوب دریاچه ارومیه و در شمال غرب ایران واقع ‌شده است. کاوش­های اضطراری و نجات بخشی باستان­شناسی در راستای احداث سد سیلوه منجر به کشف یافته­های تازه­ای از تپه باستانی سیلوه گردید که در بردارنده آثاری از دوران پیش از تاریخ تا اسلامی است. از جمله آثار به‌دست‌آمده از این کاوش­ها تعداد قابل‌ توجهی از سفال­های نخودی منقوش و خاکستری سیاه بود که تا پیش ‌از این تحقیق، اطلاعات موجود در رابطه با سفال­های این محوطه تنها محدود به کاوش­های باستان­شناختی بوده و در زمینه‌ی باستان­سنجی و کانی­شناسی مطالعاتی صورت نگرفته است. این تحقیق با هدف ساختارشناسی و شرایط تکنولوژی ساخت و تعیین جنبه­های اشتراک و افتراق بین این سرامیک ها و سفال‌ها انجام‌شده است. نمونه­های مورد مطالعه پژوهش از سفال­های خاکستری سیاه براق و صیقلی فرهنگ کورا – ارس و نخودی منقوش فرهنگ حسنلو VII، یا همان سفال های حسن علی ویر یا گونه­ی نینوای V انتخاب گردید تا با نتایج حاصله از آن و تطبیق با ویژگی­های زمین­شناختی منطقه مورد مطالعه، بتوان تولید بومی یا غیربومی بودن نمونه­های مطالعاتی مربوطه را سنجید. برای نیل به اهداف تحقیق از روش­های آزمایشگاهی پراش پرتوایکس (XRD)، دمانگاری (DTA)، و پتروگرافی (مطالعه مقطع نازک با استفاده از میکروسکوپ نوری پلاریزان) استفاده گردید. نتایج حاصل حاکی از آن است که سفال­های مورد مطالعه از نظر ترکیب و کانی­شناسی مشابه هم بوده ولی از نظر گونه شناسی، تکنیک پخت و رنگ و از نظر شرایط کوره تفاوت دارند و با توجه به همسان بودن ترکیبات ساختاری عمده­ی سفال­های خاکستری سیاه با ویژگی­های زمین­شناسی منطقه، این موضوع حاکی از آن است که نمونه­ های سفالین مورد مطالعه از تولیدات بومی و محلی هستند و یا در مناطق همجوار نزدیک به محوطه تپه باستانی سیلوه که از لحاظ ساختارها و سازندهای زمین­شناسی دارای ترکیبات مشابهی هستند، تولیدشده‌اند. همچنین با توجه به مطابقت کامل آنالیزهای حرارتی با نتایج پتروگرافی و آنالیز پراش ایکس، دمای پخت در کلیه نمونه­ها را می­توان 850 درجه تخمین زد.

Tepe Silveh, Hasanlu VII, Hasan Ali Ware, Kura- Araxes, Pottery, Charectrization, XRD, Petrography, DTA, باستان‌سنجی, ساختارشناسی, تپه سیلوه, سفال حسن علی