مینا ابراهیمی - University of Guilan, Rasht, Iran
مجید مجیدیان - University of Guilan, Rasht, Iran
محمدرضا علیزاده - Rice Research Institute of Iran, Agricultural Research Education and Extension Organization, Rasht, Iran

به منظور بررسی اثر روش‌های خاک­ورزی وکاشت بر ویژگی­های خاک، عملکرد دانه و خصوصیات تبدیل برنج، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1396 و 1397 در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل روش‌های خاک­ورزی در سه سطح؛ روتاری تراکتوری، خاک‌همزن مرسوم تیلری و پادلر دوار تیلری، به عنوان عامل اصلی و روش‌های کاشت در سه سطح؛ نشاکاری دستی، نشاکاری با ماشین نشاکار و کاشت مستقیم بذر در خاک غرقاب، به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده­ها نشان داد که تیمارهای خاک‌ورزی اثر معنی‌داری بر عمق نفوذ مخروط سقوطی و چگالی خاک داشتند. بیشترین عمق نفوذ مخروط سقوطی (86/10 سانتی­متر) و کمترین چگالی ظاهری (86/0 گرم بر سانتی‌متر مکعب) در خاک­ورزی با روتاری تراکتوری بدست آمد. نتایج نشان داد که صفات ارتفاع بوته (01/144 سانتی­متر) و تعداد پنجه (344 پنجه در مترمربع) در کاشت مستقیم بذر به طور معنی­داری بیشتر از روش­های کاشت نشاکاری ماشینی و دستی بود. بالاترین شاخص برداشت و مقاومت فشاری (به‌ترتیب 2/49 درصد و 73/5 نیوتن) در نشاکاری ماشینی بدست آمد که تفاوت معنی­داری با کاشت مستقیم بذر و نشاکاری دستی داشت. حداکثر تعداد خوشه در متر مربع در کاشت مستقیم بذر (288 خوشه در متر مربع) و نشاکاری ماشینی (284 خوشه در متر مربع) بدست آمد که با نشاکاری دستی (261 خوشه در مترمربع) تفاوت معنی­داری داشت. روش­های خاک­ورزی، کاشت و برهمکنش آنها اثر معنی­داری بر میزان دانه­های سالم، خرد و راندمان تبدیل نداشتند. نتایج این آزمایش نشان داد که در خاک­ورزی با استفاده خاک‌همزن‌های تیلری و روش­های کاشت نشاکاری ماشینی و کاشت مستقیم بذر می­توان علاوه بر حفظ ویژگی­های فیزیکی خاک، عملکرد دانه مناسبی در برنج بدست آورد.

Direct seeding, Mechanized transplanting, Pushing resistance, Rice and Tillage systems., برنج, خاک‌ورزی, کاشت مستقیم بذر, مقاومت فشاری و نشاکاری ماشینی.