سیدمحمدعلی مفیدیان - Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran and Faculty Member of Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
جعفر احمدی - Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
علی مقدم - Seed and plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran

ارزیابی پتانسیل اکوتیپ‌های یونجه از نظر نحوه تسهیم زیست­توده به بخش­های قابل برداشت و غیر قابل برداشت در شرایط تنش خشکی و القای خواب تابستانه، می­تواند به انتخاب رقم مطلوب، متناسب با هدف برنامه اصلاحی و نظام زراعی مورد نظر، کمک کند. به منظور بررسی اثر تیمارهای آبیاری شامل؛ آبیاری کامل (بدون تنش خشکی) و قطع آب به مدت 20، 40 و 60 روز (تنش خشکی) بر رشد و عملکرد 10 اکوتیپ یونجه، چهار آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر (کرج) به مدت دو سال (97-1395) اجرا شدند. نتایج نشان داد که در شرایط تنش و بدون تنش، اکوتیپ‌های گرمسیری نیکشهری ویزدی با رشد مجدد سریع و اکوتیپ سردسیری KFA6 با بیشترین تعداد ساقه در واحد سطح، بالاترین قابلیت زنده­مانی را در شرایط القای خواب تابستانه داشتند. در تیمار آبیاری کامل بیشترین مقدار زیست توده (31/17 تن در هکتار) تولید شد و  بالاترین عملکرد بخش غیر قابل برداشت (02/7 تن در هکتار) در تیمار40 روز قطع آبیاری مشاهده شد. در کلیه تیمارهای آزمایشی، اکوتیپ KFA6 با 76/15 و اکوتیپ یزدی با 71/15 تن ­در هکتار بیشترین مقدار زیست­توده را به ترتیب در بین اکوتیپ­های سردسیری وگرمسیری تولید کردند، بنابراین به نظر می‌رسد که می­توان از این اکوتیپ­ها برای انجام تلاقی در گروه خود استفاده کرد. از نظر نحوه تسهیم زیست­توده، اکوتیپ­های KFA17، KFA6 و یزدی به ترتیب با نسبت‌های 63/1، 43/1 و 40/1، بیشترین نسبت بخش قابل برداشت به بخش غیرقابل برداشت را داشتند، در نتیجه اکوتیپ­های داخلی در تیمارهای آبیاری گزینه­های مناسبی جهت تولید علوفه محسوب می‌شوند. از نظر نحوه تسهیم علوفه (نسبت برگ به ساقه)، اکوتیپ بغدادی در بین اکوتیپ­های یونجه مورد ارزیابی بالاترین نسبت برگ به ساقه را دارا بود (29/1). این اکوتیپ در تیمارهای آبیاری کامل و قطع آبیاری نیز بالاترین کیفیت علوفه را داشت. بر اساس نتایج این آزمایش در صورتی که هدف برنامه اصلاحی یونجه، تولید محصول در شرایط بدون تنش و تنش، همزمان برای بهبود عملکرد علوفه و عملکرد بخش غیر قابل برداشت باشد، اکوتیپ گرمسیری یزدی و اکوتیپ سردسیری  KFA6  گزینه­های مناسبی خواهند بود.

Alfalfa, Forage yield, Irrigation, Leaf: stem ratio and Regrowth., آبیاری, رشد مجدد, عملکرد علوفه, نسبت برگ به ساقه و یونجه.