نشانه شناسی بینامتنی رمان به هادس خوش آمدید

یکی از درون­مایه­های مهمّ ادبیّات داستانی معاصر، توجّه به جایگاه و هویت اجتماعی زنان است. برخی از نویسندگان با بازخوانی و بازآفرینی داستان­های کهن، معضلات و مشکلات زنان را ترسیم کرده­اند. رمان به هادس خوش آمدید، اثر بلقیس سلیمانی نوشتاری است زنانه که با داستان «زال و رودابۀ» شاهنامه روابط بینامتنی دارد و به بیان معضلات و مشکلات زنان در جامعة کنونی ایران می­پردازد. از این­رو، جستار پیش رو می­کوشد براساس نظریة نشانه­شناسی بینامتنی ریفاتر، با شناسایی رمزگذاری­های اسطوره­ای و دلالت­های معناشناختی رمان به هادس خوش آمدید، روابط بینامتنی این اثر را با شاهنامۀ فردوسی بررسی و تحلیل کند و خوانشی تفسیری و بینامتنی از این اثر ارائه دهد. نتیجة این بررسی بیانگر آن است که سلیمانی با قراردادن «غیر دستوری­هایی» در متن که دربردارندة دلالت­های ضمنی هستند، انباشتِ معنایی «زن» و منظومه­های توصیفی شاهنامه، «رودابه» و «طایفة شیخ­خانی» می­آفریند. بدین­ترتیب هیپوگرام­ها یا تصویر­هایی آشنا در ذهن خوانندگان ایجاد می­کند که به داستان زال و رودابه ارجاع می­دهد. واکاوی و تحلیل این روابط بینامتنی نشان می­دهد که ماتریس این رمان تأکید بر تقابل نقش­آفرینی زنان شاهنامه (به­ویژه رودابه) درمقابسه با زنان معاصر دارد که گرفتار محدودیت­ها و عرف­های نادرست اجتماعی شده­ اند.

Keywords:

بینامتنیت , نشانه ­شناسی بینامتنی , ریفاتر , شاهنامه , رمان به هادس خوش آمدید