محمد بهرامی - کارشناسیارشد ایرانشناسی، دانشکده الهیات و علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
علی یزدانی راد - استاذیارگروه تاریخ، دانشکده الهیات وعلوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

افسانه­های اساطیری، آن دسته از افسانه­های عامیانه و مردمی را شامل می­شوند که محتوای آن­ها اندیشه و باورهای اسطوره­ای است. یکی از باورهای اسطوره­ی که در افسانه­ها به حیات خود ادامه داده، اسطورۀ باروری است. اسطورۀ باروری، توجیه انسان اسطوره­باور از مرگ و تولّد مجدّد سالانۀ گیاهان است. افسانۀ سه خواهر و نی­لبک و دیگر روایات آن، از جمله افسانه­های اساطیری است که مضمون و محتوای آن را کُنش­های مربوط به خدایان مرتبط با طبیعت در برمی­گیرد. پرسش اساسی این جستار این است که آیا ساختار درونی داستان سه خواهر و نی‌لبک و دیگر روایات این افسانه، بر بنیاد اسطورۀ باروری استوار است؟ روش تحقیق در این جستار بر اساس منابع کتابخانه­ای و به صورت توصیفی - تحلیلی است. طبق بررسی­ها، افسانۀ سه خواهر و نی­لبک و دیگر روایات این افسانه، از جمله افسانه­های اساطیری هستند که مضمون و محتوای آن­ها را اسطورۀ باروری تشکیل می­دهد. مهم­ترین بن­مایه­های اسطورۀ باروری که در این روایت افسانه­ای آمده عبارتند از: حضور ایزدبانوی باروری، کینه­توزی نسبت به ایزدگیاهی، غیبت و مرگ ایزدگیاهی، بزرگ شدن ایزدگیاهی نزد دیگران، روییدن گیاه از خون، آب، به آتش فرو رفتن، قربانی کردن، رستاخیز ایزدگیاهی و ازدواج ایزدگیاهی با ایزدبانوی باروری.  

اسطورۀ باروری, ایزدگیاهی, ایزدبانوی باروری, سه خواهر و نی لبک