علی رضا اسدی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ایلام
علی رضا شوهانی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ایلام
فاطمه اسماعیلی نیا - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ایلام

گروتسک سبکی در هنر و ادبیّات است که براساس آن دو حسّ ناسازگار ترس و خنده به ‌صورت هم‌زمان به مخاطبان إلقا می­شود. امروزه این مفهوم توصیف­کنندة دنیای پریشان و ازخودبیگانۀ انسان معاصر است و نمایش­دهندۀ دنیایی آشنا از چشم‌اندازی بسیار عجیب که آن را ترسناک و مضحک جلوه می­دهد. ناهماهنگی، افراط، اغراق، نابهنجاری، خنده­آوری و ترسناکی، بارزترین ویژگی­هایی است که یک اثر را گروتسک می‌سازد. داستان­های گروتسک به دو نوع تقسیم می­شوند: یکی؛ داستان­های گروتسک با محتوای خنده و ترس. دیگری؛ داستان­های گروتسک با محتوای وحشت و انزجار و نفرت. گروتسک در ادبیات غرب گسترۀ وسیعی دارد و در آثار نویسندگانی همچون فرانتس کافکا، ساموئل بکت، اوژن یونسکو، ادگار آلن پو، فرانتس هولر و... به ‌طور چشمگیری وجود دارد. داستان­های گروتسکی همچنین توجه برخی از نویسندگان ادبیات داستانی ایران ازجمله؛ صادق هدایت، صادق چوبک، بهرام صادقی و غلامحسین ساعدی را به خود جلب کرده­است که با بررسی آثار آنان می­توان به مؤلفه­های گروتسکی دست یافت. در این پژوهش با نگاهی تطبیقی و تحلیلی با کاوش در آثار بهرام صادقی و اوژن یونسکو موارد بسیاری از نمودهای مؤلفه­های گروتسکی یافت شد و مشخّص شد که این دو نویسنده با روشی آگاهانه به بیان مؤلفه­های گروتسکی ازجمله عناصر کمیک و وحشت، ناهماهنگی و نابهنجاری در خلق آثارشان نظر داشته­اند و از این رو آثار این دو نویسنده را می­توان جزو آثار گروتسکی دانست.  

نقد ادبی, ادبیات داستانی, گروتسک, اوژن یونسکو, بهرام صادقی