مهین حاجی زاده - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی
شادی ابراهیمی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی

  فراداستان به عنوان یکی از شایع­ترین انواع داستان­های پست­مدرنیسم، تکنیکی است که در آن راوی در خلال داستان به فرآیند داستان­نویسی و به داستان بودنِ داستان  اشاره می­کند؛ نویسنده با ورود به عرصة داستان می­کوشد خواننده را از غیر واقعی بودن آن آگاه­کند. ربیع جابر نویسنده، رمان­نویس و روزنامه­نگار برجسته و مبتکّر معاصر لبنانی است که در برخی رمان­هایش دارای رویکردی پست­مدرنیستی است و می­کوشد با شگردهای گوناگون، نوشته­هایش را به سوی فراداستان سوق­دهد. نگارندة این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی­- تحلیلی به بررسی مؤلّفة فراداستان در رمان الفراشة الزّرقاء از این نویسنده پرداخته­است. پژوهشگر ابتدا به فرآیند شکل­گیری پست­مدرنیسم و ارائة تعاریفی از فراداستان بر اساس دیدگاه صاحب­نظران و منتقدان و همچنین مختصری از زندگینامة ربیع جابر پرداخته و در ادامه شگردهایی که ربیع جابر برای خلق فراداستان در این رمان از آن­ها بهره­گرفته بررسی­کرده­است. این پژوهش می­نمایاندکه ربیع جابر با شگردهایی چون؛ اشارة صریح راوی به داستان نویسی، مخاطب قرار دادن مخاطب، توصیف، حضور شخصیّت­های واقعی تاریخی در داستان، ادغام خیال و واقعیّت و دادن اطّلاعات دربارة کتاب و نویسندة آن، توانسته­است غیرواقعی بودن رمان خود را به خوانندگان القا­کند و به خوبی از عهدة خلق یک فراداستان برآید.  

پست­ مدرنیسم, فراداستان, شگردهای فراداستان­ نگاری, ربیع جابر, الفراشة الزّرقاء