نسرین علی اکبری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان
عبدالحسین شهبازی - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان
مسعود باوان پوری - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

یکی از کهن‌ترین گونه‌های ادبیّات و هنر به عنوان پایدارترین جلوه‌گاه باورهای آدمی، آن، ادبیّات عامّه است. زبان ساده، لحن عامیانه، باورها و اعتقادات و لغات و اصطلاحات محلّی از بارزترین ویژگی‌های ادبیّات عامّه است. با مطالعه در این نوع ادبیّات، علاوه بر به دست‌آوردن اطّلاعاتی در زمینة جامعه‌شناسی تاریخی، می‌توان به بررسی گذشته و شناخت باورهای مردم و روش زندگی آنان پرداخت. محمّدرضا (فریبرز) همزه‌ای در آثار خویش به عناصر و باورهای فرهنگی و عامیانة اقلیم و منطقة خویش توجّه خاصّی نموده است. پژوهش حاضر بر آن است با بررسی رمان ورچم و بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی به بیان این عناصر و باورها در رمان مذکور بپردازد. این رمان را می‌توان منبع بسیار مهمّی برای فرهنگ‌پژوهان، جامعه‌شناسان و زبان‌شناسان دانست، زیرا به‌خوبی به توصیف مکان‌ها، رویدادها و حوادثی که در این زمان در زندگی مردم غالب بوده است، پرداخته است. همزه‌ای در این رمان از ضرب‌المثل‌ها، لغات، باورها و اعتقادات دینی و روحی مردم به‌خوبی بهره برده است و ضرب‌المثل‌های رایج در این زمان را در لابه‌لای کتاب خویش گنجانده است؛ و این امر سبب شده تا این رمان به‌سان گنجینه‌ای ادبی برای نسل‌های بعدی باقی بماند. نویسنده از سراب‌ها و مکان‌های قدیمی استان و به‌ویژه شهر کرمانشاه یاد کرده است. همچنین مواردی مانند خوراک، پوشاک، بازی‌ها، موسیقی و باورهای مردم در این رمان به‌خوبی بازتاب یافته است.  

ادبیات عامه, فرهنگ, کرمانشاه, فریبرز همزه‌ای, ورچم