پوریا حیدری - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
محترم نعمت طاوسی - دانشیار گروه روان‎شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه‌ای اضطراب اجتماعی در رابطه بین نظام‌های مغزی‌ـ رفتاری و احساس تنهایی با طرح همبستگی انجام شد. 479 دانشجوی کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران (293 زن، 186 مرد) با روش نمونه‌برداری چندمرحله‌ای انتخاب شدند و به پرسشنامه احساس تنهایی ایرانی (رحیم‌زاده، 1390)، سیاهه هراس اجتماعی (کانر و دیگران، 2000) و مقیاس‌های نظام بازداری رفتاری/ فعال‌سازی رفتاری (کارور و وایت، 1994) پاسخ دادند. نتایج آزمون تحلیل مسیر نشان داد اثر مستقیم نظام‌های بازداری رفتاری و جنگ‌ـ گریز‌ـ بهت به‌صورت مثبت و اثر مستقیم نظام فعال‌سازی رفتاری به‌صورت منفی بر اضطراب اجتماعی، اثر مستقیم اضطراب اجتماعی و نظام جنگ‌ـ گریز‌ـ بهت به‌صورت مثبت و اثر مستقیم نظام فعال‌سازی رفتاری به‌صورت منفی بر احساس تنهایی معنادار است، اما اثر مستقیم نظام بازداری رفتاری بر احساس تنهایی معنادار نیست. همچنین، اثر غیرمستقیم نظام بازداری رفتاری و نظام جنگ‌ـ گریز‌ـ بهت به‌صورت مثبت و اثر غیرمستقیم نظام فعال‌سازی رفتاری به‌صورت منفی بر احساس تنهایی با واسطه اضطراب اجتماعی معنادار بود. افزون بر آن، نتایج آشکار کرد اضطراب اجتماعی در رابطه بین نظام‌های مغزی‌ـ رفتاری و احساس تنهایی نقش واسطه‌ای دارد و 21 درصد از واریانس اضطراب اجتماعی از طریق نظام‌های مغزی‌ـ رفتاری، و 27 درصد از واریانس احساس تنهایی از طریق نظام‌های مغزی‌ـ رفتاری و اضطراب اجتماعی تبیین‌پذیر است. بر اساس این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت با کاهش اضطراب اجتماعی در افرادی که از حساسیت بیشتر نظام بازداری رفتاری برخوردارند، تجربه احساس تنهایی کاهش می‌یابد.

احساس تنهایی, اضطراب اجتماعی, نظام‌های مغزی‌ـ رفتاری, نظام بازداری رفتاری, نظام فعال‌سازی رفتاری, نظام جنگ‌ـ گریز‌ـ بهت