تحلیل روند دولت‌سازی در ایران پس از انقلاب اسلامی از منظر نهادگرایی تاریخی

ساخت دولت در همه جا روندی طولانی، پیچیده و پرچالش بوده است. انقلاب اسلامی ایران به عنوان توده‌ای‌ترین انقلاب قرن بیستم، دگرگونی عمیقی در بنیادهای نظم سیاسی جامعه ایران به همراه آورد و به پایه‌ریزی نهادهای تازه‌ای در ساخت قدرت و دولت پس از انقلاب یاری رساند. این نهادها در مهار بحران‌های شدید داخلی و خارجی- که دولت تازه تأسیس به فاصله اندکی پس از پیروزی انقلاب با آن‌ها روبرو شد- نقش بسیار مهمی ایفا کردند. مهم‌ترین ادعای مقاله که در قالب فرضیه مطرح شده این است که جنبش انقلابی مردم ایران در روند دولت سازی پس از انقلاب، توانایی بالایی در زمینه نهادسازی از پایین از خود نشان داد که به واسطه آن خلاء ناشی از فروپاشی ساختارهای قبلی قدرت و نبود سازمان حزبی موثر در جریان انقلاب پر شد و روند ساخت دولت جدید و مدیریت بحران‌های پیش رو، به شدت از این شیوه نهادسازی متأثر گردید. در این راستا، مقاله روند ساخته شدن شماری از نهادهای رسمی حکومتی، نهادهای انقلابی و نهادهای رویه‌ای و رفتاری در سال‌های نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی را بررسی و علل توفیق کارکردی آن‌ها را در مقابله با بحران‌ها و استمرار بخشیدن به نظم سیاسی دولت جدید، تحلیل می‌کند. مقاله در تشریح رویدادهای مرتبط با ساخت نهادهای دولت در سال‌های اولیه انقلاب اسلامی که از آن با عنوان لحظه سازنده نهادها یاد شده از رویکرد نهادگرایی تاریخی و روش تحلیلی و توصیفی، بهره گرفته است.    

Keywords:

دولت سازی , نهادگرایی تاریخی , نهادسازی , نهادهای رسمی حکومتی , نهادهای رویه‌ای و رفتاری