مریم حقیقی - Dept. of Hort., College of Agric., Isfahan Univ. of Technol., Isfahan, Iran
فاطمه بستاکی - Dept. of Hort., College of Agric., Isfahan Univ. of Technol., Isfahan, Iran
غزاله پورشرف الدین - Dept. of Hort., College of Agric., Isfahan Univ. of Technol., Isfahan, Iran

به‌منظور ارزیابی پایه­های تجاری و بومی خیار در شرایط پیوند نسبت به مصرف مقادیر متفاوت نیتروژن در دماهای مختلف ریشه، این پژوهش به‌مدت یک‌­سال در گلخانه تحقیقاتی گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، در سال 1393 انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار، با تیمارهای سه سطح نیتروژن (100‌% نیتروژن در محلول غذایی جانسون به‌عنوان شاهد برابر با 10/11 میلی‏‌مولار نیتروژن، 75‌% نیتروژن در محلول غذایی برابر با 7/582 میلی‏‌مولار و 50‌% نیتروژن در محلول غذایی برابر با 5/055 میلی‌‏مولار)، دو سطح دما (15 درجه سلسیوس دمای کم ‌ناحیه ریشه و 25 درجه سلسیوس دمای بهینه ‌ناحیه ریشه) و پایه­‌های مختلف شامل کدو قلیانی (Lagenaria siceraria) (Rls)، کدو حلوایی هیبرید رقم فرو (Cucurbita moschata×Cucurbita maxima. cv. Ferro) (Rcf)،  کدو حلوایی توده بابل  (Rsb) (C. moschata cv. Babol)،  کدو حلوایی توده ساری (Rcm) (C. moschata cv. Sari)،  و   و خیار بومی اصفهان (Res) (Cucumis sativus cv. Isfahan)،  و شاهد خیار غیرپیوندی (Rn) (Cucumis sativus cv. DavosII) انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین وزن تازه اندام هوایی و ریشه و همچنین وزن خشک ریشه متعلق به پایه­ قلیانی است و پایه ساری بیشترین وزن خشک شاخساره را داشت. اثر تنش دمای ریشه بر رشد شاخساره بیش از تنش نیتروژن بود و کاهش بیشتری را در وزن تازه و خشک شاخساره ایجاد کرد. اثر دمای کم ناحیه ریشه نسبت به میزان نیتروژن تأثیر بیشتری بر فتوسنتز پایه‌­های ساری، قلیانی، اصفهان و غیرپیوندی داشت. به نظر می‌­رسد که پایه‌­های کدو حلوایی توده ساری و قلیانی نسبت به سایر پایه‌­ها توانایی حفظ رشد و شرایط فیزیولوژیک خیار را در تنش نیتروژن بیش از تنش دمایی داشته و پایه کدو حلوایی هیبرید رقم فرو بهترین شرایط رشد را در تنش دمایی کم‌ریشه فراهم ساخت. در کل، با مقایسه دو تنش (میزان نیتروژن و تنش دمای ریشه پیوند در تنظیم رشد)، سطوح مختلف نیتروژن کاراتر از تنش دمایی عمل کردند.      

Cucumber, Photosynthesis, Cucurbita moschata, Lagenaria siceraria, خیار, فتوسنتز, کدو حلوایی, کدو قلیانی