ارزیابی تغییرات زمانی و مکانی عامل فرسایندگی باران و شدت فرسایندگی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز مندرجان، استان اصفهان)

یکی از عوامل تعیین‌کننده میزان فرسایش آبی خاک، فرسایندگی باران است. فرسایندگی باران به‌وسیله کل انرژی رگبار و حداکثر شدت 30 دقیقه‌ای تعیین می‌شود. از آنجا‌ که فرسایندگی باران رابطه نزدیکی با مقدار بارش و رژیم شدت بارش دارد، انتظار می‌رود که فرسایندگی باران به‌صورت ماهانه و فصلی در طول سال متغیر باشد. هدف اصلی این مطالعه، مدل‌سازی تغییرات مکانی و زمانی فرسایندگی باران، تراکم فرسایندگی و تأثیر آن بر میزان فرسایش خاک در حوزه آبخیز مندرجان است. در این پژوهش با استفاده از داده‌های بارش یک‌دقیقه‌ای ایستگاه‌های باران‌نگار مجاور حوضه در طول دوره آماری 11 ساله (1394-1384) عامل فرسایندگی باران به‌صورت متوسط ماهانه محاسبه شد، سپس با استفاده از فناوری‌های زمین‌آمار اقدام به پهنه‌بندی شد. مقایسه نقشه‌های فرسایندگی بارش ماهانه، فصلی و سالانه نشان داد که بیشترین فرسایندگی باران در فصل پاییز (حدود 41 درصد) و کمترین آن در فصل تابستان (کمتر از یک درصد) مشاهده شد. نتایج نشان داد که آبان‌ماه با 65 (مگاژول در میلی‌متر بر هکتار بر ساعت بر ماه) بیشترین مقدار فرسایندگی و مردادماه با مقدار صفر، کمترین مقدار فرسایندگی را دارد. این مطالعه نشان داد، انتظار می‌رود بالاترین خطر فرسایش خاک در ماه آبان باشد، زیرا که در این ماه نه‌ تنها فرسایندگی باران زیاد است، بلکه تراکم فرسایندگی نیز زیاد است.

Keywords:

Erosivity density , RUSLE , Mapping , Zayandeh rud dam , تراکم فرسایندگی , RUSLE , پهنه‌بندی , سد زاینده‌رود