رضا سکوتی اسکوئی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی
احمد نجفی - کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غرب
زیبا حسن زاده - کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غرب

مناطق خشک و نیمه خشک نظیر ایران که بطور قابل توجهی اکوسیستم شکننده ای دارند، در معرض تخریب و بیابانزایی قرار دارند . ظهور بیابان زایی سیمایی واحد و یکسان نداشته بلکه به اشکال گوناگون و در ابعاد متفاوت رخ می نماید . فرسایش بادی و آبی، نابودی جوامع گیاهی و جانوری، تخریب منابع آب و خاک، برهم خوردن تعادل بوم سازگانها و کاهش تولید حیاتی از جمله بارزترین نمودهای بیابان زایی به شمار می روند که همه آنها پیامدهای فاجعه آمیزی را به دنبال دارند . فرسایش عامل مهمی در تخریب خاک بوده و سالانه 430 میلیون هکتار از منابع خاک را به طور غیرقابل برگشت از بین میبرد . وسعت زمین های تخریب یافته در کل اراضی دنیا در سال1994 ، 915 × ؟؟ هکتار برای فرسایش آبی، 474 ×؟؟ هکتار برای 213 ×10 6 هکتار برای تخریب فیزیکی و 50 ×؟؟ فرسایش بادی، هکتار برای تخریب شیمیایی برآورد شده است (7) همچنین سالانه 15 میلیون هکتار از کشتزارهای جهان به دلایل مختلفی از جمله تغییر کاربری اراضی (8 میلیون هکتار ) ، فرسایش (3 میلیون هکتار ) ، بیابان زایی (2 میلیون هکتار ) ، آلودگی اراضی (2 میلیون هکتار ) از بین می رود . در ایران آمار نشان می دهد که 30 در صد مساحت کشور که معادل 50 میلیون هکتار است، بعنوان اراضی تخریب شده شناسائی شده اند (2)Racinskas با بررسی خصوصیات خاک و باد نقشه خطرات فرسایش بادی را بر مبنای مناطق ژئومورفولوژیک در لیتوانی در مقیاس 1:300000 تهیه نموده است که طبقات مختلف فرسایش بادی در این نقشه را کلاسهای با حساسیت های مختلف اراضی به این پدیده تشکیل داده است (Larionof (6 با تعیین فرسایش پذیری خاک نسبت به باد و سرعت آستانه باد و با در نظر گرفتن پوشش گیاهی فرسایش بادی را مدل سازی نموده و مناطق با شدتهای مختلف فرسایش بادی را به نقشه در آورده است (5) Harahsheh تخریب اراضی را از چهار جنبه تخریب پوشش گیاهی فرسایش آبی و بادی و شوری زایی مورد بررسی قرار داده و بر اساس نتایج بدست آمده در محیط GIS با تلفیق داده ها نقشه بیابانزایی را تهیه نموده است . بیشترین وسعت بیابانزایی در کلاس شدید و خیلی شدید با بیش از 60 درصد منطقه غرب اسیا بدست آمده است (4) Harper در ارزیابی فرسایش بادی به این 137 با کاربرد سزیم نتیجه رسیده است که مقادیر سیلت و رس در طول عمق پروفیل خاک تغییری نداشته است که این مطلب را می توان به از بین رفتن کل لایه سطحی خاک بر اثر پدیده فرسایش بادی نسبت داد (3) طرح مشترک سازمان های بین المللی فائو و یونپ تحت عنوان ارزیابی و ترسیم نقشه بیابان زایی و تدوین شیوه ای برای ارزیابی و تهیه نقشه بیابان زایی با توجه به فرآیند های موثر و خطرات ناشی از آن که از عناصر بسیار مهم و حیاتی در میان اقدامات لازم برای مبارزه با بیابان زایی می باشد (1) که در تحقیق حاضر قابلیت کاربرد این روش در ارزیابی فرسایش بادی مورد ارزیابی قرار گرفته است . اهداف اصلی شامل : تعیین وضعیت، سرعت، استعداد طبیعی خطر فرسایش بادی با استفاده از روش فائو یونپ بوده است .