جعفر هوشیاری - دکتری روانشناسی اسلامی مجتمع آموزش عالی علوم انسانی جامعه المصطفی، قم، ایران
عباسعلی شاملی - دانشیار روانشناسی مجتمع آموزش عالی علوم انسانی جامعه المصطفی، قم، ایران

ساختار و مرزهاي خانواده از موضوعات مهم در روانشناسي است. پژوهش حاضر با هدف بررسي واقعي يا قراردادي بودن ساختار و مرزهاي خانواده از منظر قرآن كريم صورت گرفت. روش پژوهش در تبيين رويكردهاي ساختاري خانواده؛ توصيفي بوده و بخش دوم به روش تفسير موضوعي اسنتطاقي با تحليل محتوا در بستر قرآن پژوهي انجام شد. از آنجا كه پژوهش حاضر با رويكردي «درون دینی» و نقد «درون گفتمانی» انجام شده و با رويكرد رقيب، در مباني و منابع داراي اختلاف نظرهايي است، به صورت منطقي نوع و روند بحث و نتايج تحقيق متفاوت خواهد بود. در رويكردهاي ساختاري؛ خانواده شامل مرزها، نقش ها و ساختار قدرت مي باشد. مرزها فرضي و برآمده از نقش ها و ساختار قدرت هستند كه هر دو قراردادي مي باشند. نتايج پژوهش حاضر نشان داد؛ در آموزه هاي قرآني خانواده داراي اصالت مي باشد و قواعد كلي حاكم بر خانواده با جزئيات تبيين شده است. تشريع و تعيين قواعد الزامي، حق خداوند بوده و تقنين و برنامه ريزي بشر در برخي موارد جايز است. تعيين مرزها، نقش ها و ساختار كلي خانواده منحصر در وحي الهي و ناظر به واقع بوده و داراي مصالح و مفاسد واقعيه هستند. علت ناكارآمدي نسبي نظريات ساختاري خانواده و خانواده درماني؛ اكتفاي به معرفت تجربي و به دنبال آن؛ عدم جامعيت، تعارض دروني و قراردادي دانستن مرزها، نقش ها و ساختار قدرت در خانواده است كه ناشي از دوري و رويگرداني از منبع معرفت بخش وحي الهي است.

نقش، مرزهای خانواده، ساختار قدرت، رویکرد ساختنگر، قرآن و روانشناسی