امیر عزیزی - University, Arak, Iran
کاوه خسروی - University, Arak, Iran

مقدمه هدف شناسایی ترکیبات و سنجش فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره آبی و اسانس روغنی گیاه مریم گلی ارغوانی بومی ایران و کارایی آنها در پایداری اکسیداسیون روغن آفتابگردان می‌‌باشد. مواد و روش‌‌ها عصاره و اسانس به ترتیب از روش خیساندن و اسانس‌‌گیری توسط دستگاه کلونجر به روش تقطیر با بخار تهیه شدند. میزان ترکیبات فنلی عصاره و ترکیبات فرار اسانس به ترتیب به روش فولین-سیکالتو و دستگاه گازکروماتوگراف متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) تعیین شدند. برای تعیین فعالیت آنتی اکسیدانی از روش به دام اندازی رادیکال 2و2-دی فنیل 1-پیکریل هیدرازیل (DPPH) استفاده شد و غلظت‌‌های لازم برای مهار 50 درصد رادیکال‌‌های آزاد (50IC) محاسبه گردید. کارایی آنتی اکسیدانی در به تأخیر انداختن زمان فساد اکسیداتیو روغن آفتابگردان با اندازه‌‌گیری شاخص‌‌های پایداری اکسیداتیو، روش شاخص پایداری اکسایشی (OSI) و روش اکسیژن فعال (AOM) ارزیابی شد. یافته‌‌ها میزان ترکیبات فنلی عصاره (23/11±24/2 میلی‌‌گرم/گرم)، بیشتر از اسانس تعیین گردید. در اسانس 21 ترکیب، که در مجموع 97/1 درصد آن را تشکیل می‌‌داد شناسایی شد. 1و8- سینئول (24/8 درصد)، کامفر (17/9درصد)، سابینن (8/6 درصد)، آلفا پینین (8/5 درصد) و ترپینئول (7/1 درصد) مهمترین ترکیبات بودند. 50IC به ترتیب 2/36±38/16 و 14/23±73/1 میکروگرم/ میلی‌‌لیتر برای عصاره و اسانس تعیین گردید. غلظت‌‌های 250 و 350 میلی‌‌گرم/لیتر از عصاره و اسانس کارایی مشابه و قابل رقابت با آنتی اکسیدان سنتزی گریندوکس 117 (200 میلی‌‌گرم/لیتر)، داشتند. نتیجه‌‌گیری استفاده از ترکیبات استخراج شده از مریم گلی ارغوانی به عنوان جایگزینی مناسب برای آنتی اکسیدان‌‌های سنتزی پیشنهاد می‌‌گردد.

Antioxidant activities, Essential oil, Salvia multiculis vahl, Oxidative Stability, Sunflower oil, فعالیت آنتی اکسیدانی, اسانس روغنی, مریم گلی ارغوانی, پایداری اکسایشی, روغن آفتابگردان