ابراهیم پذیرا - عضو گروه کار زهکشی و محیط زیست، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، عضو هیئ

زهکشی 3 عبارت است از جمع آوری و تخلیه آب از سطح و یا نیمرخ خاک، در مواقع لزوم و نگهداشت آب در درون نیمرخ خاک به هنگامی که گیاه بتواند از آن بعنوان آب آبیاری استفاده کند . در صورتی که زمین به طور طبیعی زهکشی نداشته باشد، استفاده از روش های مصن وعی زهکشی الزامی است . در اراضی شالیزاری، زهکشی برای دفع آب مازاد سطحی به منظور نگه داشتن ارتفاع تیغه آب در محدوده مجاز و فراهم کردن شرایط مناسب در خاک برای رشد و نمو گیاه است . اجرای عملیات زهکشی در اراضی شالیزاری به سه منظور زیر صورت می گیرد: - تخلیه و دفع آب اضافی؛ - خشک کردن زمین و آماده کردن آن برای کشت دوم؛ و - کنترل وضعیت حاصلخیزی خاک. تخلیه و دفع آب اضافی و بهسازی خاک را می توان بوسیله زهکش های سطحی 4، زیرزمینی 5 و یا تلفیقی از آنها انجام داد. • زهکش های سطحی، مجموعه مجاری روبازی هستند که هرزآ ب های آبیاری و روان آب های ناشی از رگبارها را در شبکه آبیاری جمع آوری، هدایت و تخلیه می کنند . شبکه زهکشی سطحی جزئی از شبکه آبیاری محسوب م یگردد. • زهکش های زیرزمینی، زهکش هایی هستند که آب اضافی درون خاک را جمع آوری و به زهک ش های جمع کننده 1 تخلیه می نمایند. این قبیل زهکش ها بطور معمول به صورت لول ه های زیرزمینی طراحی می شوند. • زهکش های جمع کننده، به منظور جمع آوری جریان های حاصل از زهک ش های زیرزمینی و روان آب های سطحی ایجاد می گردند. بدین منظور می توان از کانال های روباز و یا لوله های زیرزمینی استفاده نمود . بدیهی است چنان چه حجم رواناب زیاد باشد، ب ه ناچار باید از زه کش ر وباز استفاده کرد. بطور کلی زهکش های مزرعه ای می تواند از انواع زیر باشد: • زهکش های روباز یا نهرچ ههای باز زهکشی • مجاری یا حفر ههای بدون پوشش زهکشی 2 • لوله های زهکشی زیرزمینی که امروزه بطور معمول از پلاستیک (پی وی سی و پلی اتیلن ) ساخته می شوند