لطفعلی عاقلی - دانشیار اقتصاد، پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

ایران در طبقه بندی جهانی اقلیم جزء کشورهای خشک و نیمه خشک قرار دارد. با افزایش جمعیت و محدودیت در عرضه آب، تأمین نیازهای آب شرب، کشاورزی و مصارف صنعتی تحت فشار قرار گرفته است. این مقاله قصد دارد بهره وری آب را در سطح کل اقتصاد برآورد نموده و نقش قیمت و ابزارهای غیرقیمتی را در تحلیل نوسانات آن بررسی نماید. در این راستا ابتدا مصرف آب بر حسب برداشت از منابع زیرزمینی و سطحی طی دوره 1373-1397 مقایسه شده و نتیجه این بوده که به دلیل کاهش ریزش نزولات جوی به ویژه در دهه 1380 و اوایل دهه 1390 ، بر میزان تخلیه از منابع زیر زمینی افزوده شده است. علاوه بر این، در سطح کلان، بهره وری آب (نسبت تولید ناخالص داخلی حقیقی به مصرف آب) روندی کمابیش فزاینده تجربه کرده است. با این حال عامل قیمت تنها توانسته است 18 درصد از رشد بهره وری آب را توضیح دهد. این سهم نشان می دهد که استفاده از ابزارهای غیرقیمتی مثل فناوری های نوین در مصارف خانگی آب، شیوه های نوین آبیاری در بخش زراعی و باغی، بازیافت آب در مصارف صنعتی در کنار آموزش و تبلیغات، می توانند بهره وری آب را افزایش دهند.

آب سطحی، آب زیرزمینی، بهره وری آب، قیمت، ابزار غیرقیمتی