آسیب شناسی نظام قانونگذاری جمهوری اسلامی ایران (ویرایش دوم)

مجلس شورای اسلامی در مسیر چهل ساله قانون گذاری خود دارای فراز و فرودهای بسیاری بوده است، لکن لازمه پیشرفت و پویایی هر نظام، بازبررسی و آسیب شناسی آن در بازه های زمانی مشخص است تا ضمن شناسایی خلاها و نقاط ضعف، نسبت به برطرف کردن این موارد چاره اندیشی شود. ازین رو در این مسیر، پس از احصای آسیب ها، باید ضمن بررسی منشا شکل گیری این موارد، با شناخت صحیحی از دلایل وقوع آسیب، با ارائه راهکارهای عینی و عملیاتی، مزیت های نظام را افزایش داد و نقاط ضعف را مرتفع کرد.
در این خصوص قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، در صدر قوانین عادی حاکم بر مجلس در حوزه قانون گذاری قرار دارد که بررسی آن در کنار سایر قوانین ازجمله قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، از جهت ارتباط مستقیم با فرآیند قانونگذاری دارای اهمیت و اولویت است. در بررسی آسیب های مرتبط با حوزه قوانین عادی، با چهار دسته آسیب مواجه خواهیم بود: اول آسیب هایی که به کلیت نظام قانونگذاری که مجلس به عنوان محور اصلی آن قلمداد می شود مربوط هستند، دوم آسیب های پیش از فرآیند تقنین، سوم آسیب های مربوط به فرآیند تقنین در مجلس و درنهایت و چهارم آسیب هایی که پس از قانونگذاری از سوی مجلس با آنها مواجه هستیم. آسیب های مربوط به کلیت نظام قانونگذاری ناشی از تعدد مراجع قانونگذاری، عدم تبیین صحیح جایگاه نهادهای پژوهشی، نبود نظام تنقیح قوانین و آسیب های مرتبط با ویژگی و شرایط نمایندگان است. آسیب های مربوط به پیش از فرآیند قانونگذاری ناشی از نظام انتخابات است که درنتیجه آن، در برخی موارد امکان ورود نمایندگان متخصص و متعهد به مجلس را با چالش مواجه می کند. نمایندگانی که رکن و اساس مجلس بوده و وظیفه اصلی قانونگذاری را برعهده دارند. آسیب های مربوط به فرآیند تقنین در حوزه تدوین پیش نویس طرحها و لوایح، بررسی در کمیسیون و بررسی در صحن علنی و نظارت بر فرآیند تقنین مورد بررسی قرار می گیرد و آسیب های مرحله پس از قانونگذاری نیز در مرحله ابلاغ و اطلاع رسانی و نیز پایش قوانین است.

Keywords:

نظام قانونگذاری , آسیب شناسی , قانونگذاری , قانون , نظارت