لیلا باقری - گروه زیست شناسی گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
سارا سعادتمند - گروه زیست شناسی گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ندا سلطانی - پژوهشکده علوم پایه کاربردی، جهاد دانشگاهی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
وحید نیکنام - گروه زیستشناسی گیاهی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تهران، تهران، ایران

برنج (Oryza sativa L.) یکی از گیاهان زراعی است که منبع اصلی غذایی بیشتر از یک سوم جمعیت جهان است. عوامل محدود کننده نظیر تنش‌های محیطی، نیاز به افزایش عملکرد محصولات کشاورزی در واحد سطح را ایجاب می‌کند. شوری خاک یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد گیاهان زراعی در سراسر جهان  است. موتاسیون القایی به عنوان یکی از ابزار­های مؤثر در بهبود عملکرد، کیفیت و مقاومت به تنش­های زنده و غیر زنده در اصلاح محصولات استفاده می­‌گردد. به منظور انتخاب لاین­های جهش یافته برتر متحمل به شوری، 10 لاین موتانت انتخابی نسل پنجم حاصل از پرتوتابی سه رقم برنج بومی ایرانی با پرتو گاما (طارم، عنبربو و حسنی) در طول دو سال ( نسل­های ششم و هفتم) در مزرعه با شوری خاک (8-6 دسی زیمنس بر متر) ارزیابی شدند. این تحقیق بر اساس طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه لاین جهش یافته برتر متحمل به شوری (3-13، 18-32 و 1-22) در مقایسه با ارقام مادری خود (شاهد) انتخاب شدند. ویژگی­های فیزیولوژیکی لاین­های موتانت برتر (هدایت روزنه­ای، فلورسانس کلروفیل و شاخص سبزینگی بالا)، بیوشیمیایی (نسبت سدیم به پتاسیم پایین، تجمع پرولین بالا، تخریب غشایی پایین) بودند. در نهایت لاین­های جهش یافته برتر، به عنوان ارقام جدید برنج موتانت متحمل به شوری و منابع جدید ژرم پلاسم گیاهی معرفی خواهند شد.

برنج, پرتو گاما, پراکسیداسیون چربی, شوری, فلورسانس کلروفیل