گونه‌شناسی الگوهای معاصر مسکن روستایی و ارتباط آن با اقلیم (مطالعه موردی: روستای کَنگ مشهد)

امروزه شناخت معماری مسکن روستاها حائز اهمیت می­باشد، زیرا الگوهای فضایی معماری آنها در تعامل با اقلیم و محیط شکل گرفته و دارای رابطه تنگاتنگی با خصوصیات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ساکنین خود می­باشند. این مطالعه در نظر دارد، به بررسی مسکن روستای کَنگ واقع در شهر مشهد، به­عنوان یک مجموعه آمیخته با طبیعت بپردازد، زیرا تفاوت در خرده اقلیم­های این منطقه سبب به­وجود آمدن گونه­های مختلف مسکن شده است که دارای ساختار ارزشمند معماری در بهینه­سازی انرژی نیز می­باشند. روش مطالعه این مقاله به­صورت کیفی بوده و اطلاعات بر اساس نظریه­ای برخاسته از داده­ها، مطالعه موردی و اسنادی، مصاحبه و مشاهده به­دست آمده است. بدین لحاظ این مقاله عوامل متعددی چون اقلیم، مصالح و فنون ساخت و ... را که موجب به­وجود آمدن این نوع معماری شده است، مورد بررسی قرار می­دهد. نتایج تحقیق نشان می­دهد پنج گونه مختلف با توجه به اقلیم سرد منطقه در بافت خانه­ها وجود دارد که منتج از تأثیر الگوهای معمارانه سازگار با معیارهای اقلیمی- محیطی می­باشند و یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر الگوی مسکن، فضای حیاط است که در پنج الگوی متفاوت ساختاری حیاط سرپوشیده، حیاط مستقل (باز- نیمه باز)، حیاط بام (پلکانی)، حیاط مشترک، بدون حیاط نمایان گردیده است. هم­چنین از مشابهت ساختاری خانه­ها و نحوه عملکرد عناصر معماری به­کار رفته در آنها می­توان نتیجه گرفت که اصول ثابت سامانه­های حرارتی به کمک بهره­گیری از انرژی طبیعی و خورشیدی برای تأمین آسایش حرارتی، بسیار مؤثر بوده­اند.

Keywords:

اقلیم , الگوی سکونت , کنگ (روستا) , سامانه حرارتی , مشهد