راضیه بیگلری فراش - دا نشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
ویدا چالوی - دانشیارگروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
وحید اکبرپور - استادیارگروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سیدکمال کاظمی تبار - دانشیار گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و پژوهشکده گیاهان دارویی

نوع بستر کشت بذر تاثیر زیادی بر بهبود جوانه زنی و استقرار گیاهچه به عنوان مهمترین مرحله بحرانی چرخه زندگی گیاهان دارد. با توجه به اینکه بذر گیاه بنگدانه (بذرالبنج) مشکل در جوانه زنی دارد و معمولا در خاک دارای رشد بطئی و کند بوده و دچار بوته میری می شود لذا این تحقیق به منظور بررسی امکان بهبود جوانه زنی و استقرار گیاه دارویی بنگ دانه در دو بخش آزمایشگاهی و گلخانه ای در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری طراحی و اجرا شد. در آزمایشگاه و در شرایط کنترل شده کشت هیدروپونیک با محلول یک سوم موراشیگ و اسکوگ به تعداد ۵۰ بوته و کشت درون شیشه ای (in vitro) بدون استفاده از تنظیم کننده رشد گیاهی به تعداد ۵۰ بذر در داخل ۱۰ شیشه مربا انجام گردید. ابتدا جوانه زنی بذور بنگ دانه و سپس زنده مانی و ریشه زایی و قدرت استقرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. بخش گلخانه ای این تحقیق به تعداد ۵۰ بذر در داخل گلدان های حاوی مخلوط ورمی کمپوست باضافه خاک اره و پرلیت به نسبت ۱ : ۲۰۲ به ترتیب انجام گردید. نتایج حاصل از بخش آزمایشگاهی نشان داد که بیشترین درصد رشد و سطح برگی از گیاهانی که در محیط کشت هیدروپونیک با نمکهای محیط کشت MS تیمار شده بودند حاصل شد و همچنین بیشترین جوانه زنی و کمترین زمان تا رسیدن به ۵۰ درصد جوانه زنی در محیط کشت هیدروپونیک مشاهده گردید. بیشترین بنیه بوته در محیط کشت هیدروپونیک رخ داد. بستر کشت هیدروپونیک بر شاخص های سرعت جوانه زنی، متوسط زمان جوانه زنی، بنیه بذر و زمان تا رسیدن به ۵۰ درصد جوانه زنی تاثیر گذار بود. نتایج آزمایش گلدانی کمترین درصد جوانه زنی و بیشترین درصد بوته میری را در مرحله دو برگی بر اثر آلودگی و عدم قدرت گیاه در استقرار را نشان داد. ۹۰ درصد گیاهچه های حاصل از کشت خاکی پس از ۳۰ روز نتوانستند به استقرار کامل برسند.

بستر کشت، رشد رویشی، بنگ دانه، هیدروپونیک