ارزیابی کارایی مدل احتمالاتی در پیشبینی منطقه ای پتانسیل خطر سیل حوزه آبخیز گلستان

ســـیل یکی از پدیده های طبیعی در ایران و حوزه آبخیز گلســـتان اســـت که میتواند موجب پیامدهای منفی اقتصـــادی-اجتماعی و زیستمحیطی میگردد. در این پژوهش، به منظور ارزیابی کارایی یک مدل احتمالاتی در شناسایی مناطق دارای پتانسیل خطر سیل، از عواملی مانند شیب، سنگشناسی، بارندگی، ارتفاع، کاربری اراضی، انحنای زمین، شاخص رطوبت توپوگرافی و فاصله از رودخانه، در حوزه آبخیز گلسـتان اسـتفاده شـد. ابتدا نقشـه رقومی تمام عوامل مزبور در سـیسـتم اطلاعات جغرافیایی و در قالب پایگاه داده تهیه گردید. موقعیت 155 واقعه سیل ثبت شده در دهه های اخیر جمع آوری و به صورت تصادفی به دو د سته آموزش مدل 105) واقعه) و اعتبارسنجی مدل 50) واقعه ) تقسیم گردید. بر اساس روش نسبت فراوانی احتمالاتی و تحلیل رابطه بین واقعه های سیل گروه آموزش و عوامل موثر در خطر سیل، وزن کلاسهای هر عامل تعیین شد. نقشه پیشبینی پتانسیل و استعداد سیل با استفاده از وزن مزبور در سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. درنهایت، نق شه پیشبینی پتان سیل خطر سیل احتمالاتی با روش منحنی مشخصه عامل گیرنده در نرم افزار SPSS 19 اعتبارسنجی شد. نتایج حاصل از اعتبارسنجی مدل نشان داد که دقت نقشه پیشبینی پتانسیل خطر سیل 73/5 در صد میبا شد. نتایج ن شان داد که کلاسهای با پتانسیل خطر سیل کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد به ترتیب 3022 کیلومتر مربع 25/52) در صد )، 2981 کیلومتر مربع 25/1) در صد)، 2135/1 کیلومتر مربع 18/08) در صد) و 3709/3 کیلومتر مربع 31/3) در صد) از حوزه آبخیز گل ستان را به خود اختصاص داده اند. نتایج نشان داد بکارگیری مدل نسبت فراوانی احتمالاتی به منظور پیشبینی پتانسیل خطر سیل در مناطق مختلف میتواند با هدف کنترل و پیشگیری از خسارتهای ناشی از سیلهای آینده مفید و قابل اعتماد باشد.

Keywords:

پتانسیل خطر سیل , مدل احتمالاتی , تحلیل نسبت فراوانی , پیشبینی مکانی