سیدحسین میرموسوی - عضو هیات علمی گروه جغرافیا دانشگاه زنجان
حسن زهره وندی - کارشناس اداره هواشناسی شهر قهاوند همدان

شناخت دقیق احتمالات وقوع بارش و نحوه توزیع روزهای متوالی خشک یکی از مهم ترین عوامل موثر در مدیریت صحیح منابع آب است. چنین شناختی می تواند زمینه های مناسبی برای برنامه ریزان در جهت مقابله با اثرات مخرب خشکسالی ها و نوسانات شدید بارش ارائه دهد. در این مطالعه برای دست یابی به این مقصود، تواتر و تداوم روزهای خشک در ایستگاه هواشناسی نهاوند بر مبنای داده های روزانه بارش در طی دوره آماری 2009-1993 و با استفاده از تکنیک زنجیره های مارکوف مورد تحلیل قرار گرفته است. آمار بارش روزانه بر اساس ماتریس شمارش تغییر حالت روزهای بارانی و فاقد بارش مرتب شده، سپس ماتریس احتمال تغییر وضعیت بر اساس روش x2 و آزمون علیه روند اسپیرمن محاسبه گردید. با توان های مکرر این ماتریس، احتمال پایا و دوره بازگشت روزانه هر یک از دو حالت بارش و خشکی برآورد و دوره های بازگشت خشکی های 3و4و5و6 و 7 روزه در طول سال و به صورت هفتگی( برای 52 هفته سال ) محاسبه شده است. نتایج نشان میدهد که بیشترین احتمال وقوع روزهای خشک متوالی، خشکی های 3 روزه و کم ترین احتمال وقوع، خشکی متوالی 7 روزه میباشد. احتمال دوره بازگشت خشکی متوالی 3 روزه در طی فصول تابستان و پاییز به حدود 100 درصد رسیده ولی به طور کلی در هیچ کدام از هفته های سال میزان این احتمال کم تر از 80 درصد نیست .از هفته 24 تا 38 که شامل ماه های ژولای وآگوست در فصل تابستان می باشد احتمال خشکی متوالی 7 روزه نیز به حدود 100 درصد می رسد.کم ترین احتمالات روزهای خشک متوالی 7 روزه در فصل بهار و حداقل آن در هفته های 11 و 12 با احتمال 45 درصد می باشد

روز های خشک متوالی، زنجیره مارکوف، احتمالات بارش، نهاوند