قدرت رحیم زاده - کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام
سیده فاطمه رفیعی - کارشناس ارشد جنگلشناسی و اکولوژی جنگل

امروزه برای برنامه ریزی های مدیریتی و مطالعات اکولوژیکی به ویژه در جوامع گیاه ی، شناخت نحوه پراکنش افـراد جامعـه از اهمیـت بالایی برخوردار است و بدون اطلاعات مکانی و الگوی پراکنش افراد در جوامع انجام هر گونه فعالیت موثری عملأ امکان پذیر نخواهـد بود. در این مطالعه به بررسی الگوی پراکنش گونه های درختی و درختچه ای و همچنین شناسایی پوشش گیـاه ی علفـی در منطقـه ی حفاظت شده ی قلارنگ استان ایلام پرداخته شد. به این منظور یک منطقه با وسعت 1200 هکتار مورد بررسی و ارزیـ ابی قـرار گرفـت. بعد از ته یه نقشه و مشخص نمودن محدوده مطالعه و محاسبه ی تعداد قطعات نمونه و شـبکه ی آمـاربرداری کـه بـه صـورت تصـادفی سیستماتیک بود، تعداد 30 قطعه نمونه در یک شبکه ی 100*150 متری و با مساحت 20*20 برداشت شد. در هر پلات پارامترهای کمی و کیفی (تعداد، قطر، قطر تاج، ارتفاع، شادابی، سلامت) برای گونه های درختی برداشت شد و همچنین در هر پلات دو کوادرات 1 1 * متر در گوشه های قطعه نمونه برداشت و پوشش علفی مورد بررسی قرار گرفت. پس از جمع آوری داده ها با استفاده از شاخصهای نسبت واریانس به میانگین، موری سیتا، ضریب کای اسکور و شاخص استاندارد موری سیتا، الگوی پراکنش را برای گونـه هـای چـوبی منطقه که شامل بلوط، بنه، کیکم و زالزالک بود محاسبه شد. طبق این شاخصها الگوی پراکنش، برای گونه های بلوط و بنه در هر یک از این شاخصها الگوی کپه ای و برای کیکم و زالزالک الگوی پراکنش تصادفی تعیین شد. از نتایج حاصله میتوان این گونـه اسـتنباط کرد که تعیین ضرایب و محاسبه ی شاخصها در یک جامعه ی گیاه ی میتواند اطلاعات نسبتأ دقیقی را از جمعیت و تراکم افراد آن در اختیار محقق قرار دهد تا با استفاده از این اطلاعات، تصمیمات درستی را اتخاذ نمایید. لذا میتوان این پیشنهاد را داد که برای منـاطق مختلف از شاخصهای گوناگونی استفاده و دقیق ترین آن را معرفی و مورد استفاده قرار داد از دیگر شاخصهای تعیین الگوی پـراکنش میتوان شاخص جانسون و زایمر، ابرهارت، هاپکینز و هینز را پیشنهاد داد.

الگوی پراکنش مکانی، شاخص نسبت واریانس به میانگین، موریسیتا، استاندارد موریسیتا، منطقه ی حفاظت شده ی قلارنگ