برآورد سرعت رواناب در آبراهههای تحت فرسایش در حوزه آبخیز زنجانرود

ویژگیهای فیزیکی و شیمایی خاک به عنوان یکی از عوامل مهم تعیین کننده حجم و سرعت رواناب در اراضی شیبدارمیباشند. رواناب هنگامی رخ میدهد که شدت بارندگی از ظرفیت نفوذ آب به خاک بیشتر باشد. در این صورت بخشی از آب حاصل از بارندگی در سطح خاک باقی مانده و پس از پرکردن گودیهای سطح زمین، در امتداد شیب جریان مییابد. سرعت رواناب در میزان فرسایندگی آن نقشی مهم دارد. به منظور برآورد سرعت رواناب، منطقه سرچم واقع در غرب حوزه آبریز زنجانرود با خاکهای حساس به فرسایش در سال 1388 انتخاب شد. بخشی از منطقه که تحت فرسایش شیاری بود با استفاده از نقشههای توپوگرافی و زمینشناسی به عنوان محدوده مطالعاتی درنظر گرفته شد. سپس از طریق پیمایش صحرایی و استفاده از دستگاه مکانیاب جهانیGPS10 قطعه زمین شیبدار با شیب یکسان و همجهت که دارای آبراهههای از نوع شیاری بودند، انتخاب شدند. در هر زمین تعداد سه آبراهه مورد بررسی قرار گرفت. مشخصات آبراههها شامل شیب، ابعاد (عرض، عمق و طول) و زبری آنها اندازهگیری شدند. سرعت رواناب با استفاده از رابطه مانینگ بر اساس، ضریب زبری، شیب و شعاع هیدرولیکی آبراههها برآورد شد. برای اطلاع از ویژگیهای خاک، نمونهبرداری خاک از عمق صفر تا 20 سانتی متری خاک هر آبراهه انجام گرفت . آزمایشهای فیزیکی و شیمیایی خاک شامل درصد نسبی ذرات معدنی (شن، سیلت و رس)، درصد سنگریزه، پایداری خاکدانه، درصد پراکنشپذیری رس، ضریب آبگذری اشباع، واکنش خاک، هدایت الکتریکی، درصد ماده آلی، درصد سدیم تبادلی، نسبت جذب سدیمSAR در نمونهها اندازهگیری شدند .

Keywords:

رابطه مانینگ , ضریب آبگذری اشباع , سنگریزه