تأثیر کم‌‌آبیاری بر ویژگی‌های فیزیولوژیکی، عملکرد و میزان اسانس بیست جمعیت پونه وحشی ایرانی

پونه وحشی با نام علمی Mentha longifolia L. یکی از با ‌‌‌‌ارزش‌‌ترین گیاهان چند‌‌ساله، نیساگ‌دار، معطر و علفی از تیره نعناسانان است. در این پژوهش، تأثیر تنش کم‌‌آبی بر ویژگی‌های فیزیولوژیکی و عملکردی 20 نژادگان مختلف پونه وحشی به‌‌صورت آزمایش کرت‌‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌‌های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شد. کنترل رطوبت خاک با استفاده از تیمارهای آبیاری براساس 100 % (شاهد) و 60 % ظرفیت زراعی انجام شد. در این بررسی، ویژگی‌های فیزیولوژیکی از جمله کلروفیل a، b و کل، کاروتنوئید، پرولین، کربوهیدرات کل، محتوای نسبی آب برگ، نشت یونی، هدایت روزنه‌‌ای، عنصرهای سدیم و پتاسیم، عملکرد ماده خشک و بازده اسانس بررسی شد. از نظر ویژگی‌های مورد ارزیابی بین نژادگان‌‌ها در دو سطح تیمار کم‌‌آبیاری اختلاف معنی‌‌داری (P <0.01) وجود داشت. جمعیت‌‌‌‌های متحمل دارای بیشترین بازده اسانس (69/4 %)، محتوای نسبی آب (91/69 %)، کلروفیل کل (32/0 میلی‌‌گرم بر گرم) و پرولین (80/2 میکرومول بر گرم) در تنش کم‌‌آبی بودند. نتیجه‌های همبستگی بین عملکرد ماده خشک با همه ویژگی‌ها به‌‌جز مقدار کاروتنوئید معنی‌‌دار بود. در نهایت، به‌‌ترتیب پنج نژادگان ‌‌هرمزگان، خوزستان، خراسان جنوبی، کرمان-1 و لرستان به‌‌عنوان جمعیت‌‌های متحمل به کم‌‌آبی برتری داشتند و برای برنامه‌‌های به‌نژادی آتی معرفی می‌‌گردند.

Keywords:

Essential oil , Proline , Wild mint , Water deficit , اسانس , پرولین , پونه وحشی , کم‌‌آبیاری