جمیله رهایی چوکامی - Khuzestan Agricultural Sciences and Natural Resources University, Mollasani, Khuzestan, Iran
معظم حسن پور اصیل - The University Of Guilan
حبیب الله سمیع زاده لاهیجی - The University Of Guilan

به‌منظور بررسی میزان هتروزیس و روابط ژنتیکی رگه‌‌های مختلف گوجه‌فرنگی در برخی از ویژگی‌های کیفی میوه، پنج رگه‌ متفاوت گوجه‌فرنگی در یک تلاقی دای‌آلل کامل مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیـه واریـانس داده‌هـا اختلاف معنی‌داری را در بین نژادگان‌‌ها در سطح احتمال 1% برای ویژگی‌های ماده‌های جامد محلول، اسیدیته‌ کل، شاخص رسیدگی، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی، اسکوربیک ‌اسید، فلاونوئیدها و فنول ‌کل نشان داد. بیشترین میزان هتروزیس براساس والد برتر برای ویژگی‌های فنول کل و فلاونوئید کل مشاهده شد. نتیجه‌های تجزیه و تحلیل هیمن نشان داد که اثرهای افزایشی و غیر افزایشی در کنترل ویژگی‌های مورد مطالعه نقش داشتند. تجزیـه ژنتیکی به‌روش هیمن نشان داد که به‌غیر از ویژگی فنول کل، دیگر ویژگی‌ها زیر کنترل اثرهای غالبیـــت ژن‌ها قرار ‌داشتند و وراثت‌پذیری خصوصی پایین مبین سهم بیشتر اثر غیرافزایشی ژن‌ها در کنترل آن‌ها بود. بنـابراین، با توجه به وراثت‌پذیری پایین و بالا نبودن پتانسیل انتخاب می‌تـوان از روش‌های دورگه‌گیری و پدیده هتـروزیس در نسل اول بـرای بهبـود این ویژگی‌ها بهره‌مند ‌شــد. در‌ مقابل، وراثت‌پذیری خصوصی بالای فنول کل نشان‌دهنده نقـش اثر افزایشی ژن‌ها در کنترل آن بود. از این رو برای فنول کل می‌توان با انتخاب نژادگان‌‌های برتـر برای این ویژگی، به به‌نژادی جمعیـت پرداخـت. در جمع، می‌توان از روش‌های دورگه‌گیری برای بهبود ویژگی‌های کیفی میوه در گوجه‌فرنگی استفاده کرد.

Additive effects, Diallel, Gene dominance, Heritability, اثر افزایشی, دای آلل, غالبیت ژن, وراثت‌پذیری