فرشته نوراللهی - گروه علوم باغبانی، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان
ابراهیم گنجی مقدم - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد
مریم تاتاری - گروه علوم باغبانی، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان
احمد اصغرزاده - گروه علوم باغبانی، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان

پنیرباد یکی از گونه‌های گیاهی با ارزش اقتصادی بالا بومی منطقه سیستان ‌و بلوچستان است که در فضای سبز، صنایع دارو‌‌سازی و تثبیت شن‌های روان در مناطق کویری کاربرد دارد. شوری یکی از عامل‌های محدودکننده رشد و پراکنش گیاهان است. این پژوهش با هدف بررسی اثر تنش شوری (نمک‌های کلراید سدیم و کلراید پتاسیم) بر برخی ویژگی‌های ریخت‌شناسی و فیزیولوژیک گیاه پنیرباد انجام شد. آزمایش در قالب طرح به‌طورکامل تصادفی با نه تیمار و چهار تکرار به‌صورت گلخانه‌‌ای انجام شد. تیمارها شامل شاهد، کلراید سدیم و کلراید پتاسیم هر کدام در چهار سطح (50، 100، 150 و 200 میلی‌مولار) بودند. نتیجه‌ها نشان داد که تنش شوری بر همه‌‌ ویژگی‌های مورد بررسی شامل مقدار پرولین، درصد نشت یونی، فلورسانس کلروفیل، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی، سطح برگ، طول ریشه و درصد بقا در سطح احتمال یک درصد معنی‌‌دار بود. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که بیشترین مقدار پرولین و درصد نشت‌ یونی به‌ترتیب 27/4 میکرومول بر گرم وزن ­تر و 56/%45 در تیمار 200 میلی‌مولار از کلراید سدیم و کمترین مقدار پرولین و درصد نشت یونی به‌ ترتیب 4/1 میکرومول بر گرم وزن تر و 93/11% در شاهد مشاهده شد. ویژگی‌‌های ریخت‌شناسی در تیمار کلراید سدیم در مقایسه با کلراید پتاسیم کاهش بیشتری نشان داد. بنابراین سطح برگ‌‌ در تیمار 200 میلی‌‌مولار کلراید سدیم (45/58 سانتی‌‌متر مربع) در مقایسه با تیمار 200 میلی‌‌مولار کلراید پتاسیم (70/69 سانتی‌‌متر مربع) کاهش یافت. هم‌چنین با افزایش تنش شوری، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی افزایش یافت. بیشترین نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی (01/1) در تیمار 200 میلی‌‌مولار کلراید سدیم بود. یافته‌ها نشان داد تحمل گیاه پنیرباد به شوری تا 100 میلی‌‌مولار می‌باشد، به ‌طوری که با افزایش نمک به 200 میلی‌‌مولار، درصد بقا نسبت به شاهد 38/70% کاهش یافت. بنابراین، بر اساس نتیجه‌های به‌ دست آمده از این پژوهش، می‌‌توان از این گیاه افزون بر فضای سبز، در مناطق با شوری متوسط نیز استفاده نمود.

Chlorophyll fluorescence, Ionic leakage percent, Proline, Root to shoot dry weight ratio., پرولین, نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی, درصد نشت‌‌یونی, فلورسانس کلروفیل