علی بوته خاک - دانشگاه صنعتی اصفهان
مجید طالبی - دانشگاه صنعتی اصفهان
بدرالدین ابراهیم سید طباطبایی - دانشگاه صنعتی اصفهان
حسن حسن حاج نجاری - پژوهشکده میوه های معتدله و سردسیری، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج

بیشتر رقم‌های سیب ایران با نام‌های محلی نام‌گذاری شده‌اند و بنابراین روابط ژنتیکی آن‌ها چندان مشخص نیست. در این پژوهش به‌منظور تعیین شناسنامه ژنتیکی برخی نژادگان‌های مختلف سیب‌های ایران و نیز مقایسه روابط ژنتیکی آن‌ها با رقم‌های تجاری خارجی از دو سیستم نشانگر ریزماهواره SSR (Simple sequence repeats) و SRAP (Sequence-related amplified polymorphism) استفاده شد. از بین 14 جفت آغازگر ریزماهواره به‌کار رفته، 9 جفت آغازگر به‌دلیل ایجاد چند شکلی مناسب، کارآمد تشخیص داده شدند. میانگین تعداد آلل‌ها در هر مکان ژنی 22/6 و میزان هتروزیگوسیتی مشاهده شده برابر 81/0 به‌دست آمد و تنوع ژنتیکی بالا در ماده‌های گیاهی مورد بررسی که ناشی از ماهیت خودناسازگاری و دگرگشنی سیب می‌باشد را تأیید کرد. در نشانگر SRAP، از مجموع 56 ترکیب آغازگری استفاده شده، تعداد 13 ترکیب چند شکلی مناسبی نشان دادند و 194 نوار چند شکل (9/%85) تولید نمودند. میانگین هتروزیگوسیتی مشاهده شده برای ترکیب‌های آغازگری 34/0 محاسبه شد که با ماهیت خودناسازگاری و دگرگشنی سیب مطابقت نداشت. نتیجه‌های حاصل از این پژوهش نشان داد که توانایی نشانگر SSR در نشان دادن اطلاعات چند شکلی و میزان هتروزیگوسیتی در نژادگان‌های سیب نسبت به نشانگر SRAP بیشتر است و برخلاف نامگذاری منطقه‌ای سیب‌های بومی ایران، خاستگاه اصلی این نژادگان‌ها با نام جغرافیایی آن‌ها مطابقت ندارد. نزدیکی ژنتیکی سیب‌های خارجی نشان از شجره مشترک احتمالی آن‌ها دارد.

Genetic polymorphism, Heterozygosity, Iranian apple, Molecular markers, چند شکلی ژنتیکی, سیب ایران, نشانگرهای مولکولی, هتروزیگوسیتی