CIVILICA We Respect the Science
(ناشر تخصصی کنفرانسهای کشور / شماره مجوز انتشارات از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: ۸۹۷۱)

بررسی راهبردهای ایجاد ظرفیت آلومینیم در کشور براساس زیرساخت های موجود و مزیت نسبی در حلقه های مختلف زنجیره ارزش

عنوان مقاله: بررسی راهبردهای ایجاد ظرفیت آلومینیم در کشور براساس زیرساخت های موجود و مزیت نسبی در حلقه های مختلف زنجیره ارزش
شناسه ملی مقاله: null
منتشر شده در مرکز پژوهشهای مجلس در سال 1398
مشخصات نویسندگان مقاله:

بابک بهادری
فرزین ساده لاری
فرید نمازی
حسین افشین
علی اصغر اژدری

خلاصه مقاله:

آلومینیم یکی از فلزات اساسی محسوب می شود که کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف از جمله صنعت ساختمان، خودروسازی، حمل ونقل، صنایع نظامی، دفاعی، بسته بندی، الکترونیک و انتقال برق دارد. سنگ معدن بوکسیت مهمترین ماده اولیه تولید آلومینیم است که پودر آلومینای حاصل از فراوری بوکسیت در روش الکترولیز برای تولید شمش آلومینیم مورد استفاده قرار می گیرد. در بخش بالادستی، شرکت آلومینیم ایران (ایرالکو) در استان مرکزی، شرکت آلومینیم المهدی و هرمزال در استان هرمزگان و شرکت آلومینای ایران در استان خراسان شمالی تولیدکنندگان عمده شمش آلومینیم خالص و آلیاژی کشور هستند که در مجموع ظرفیتی قریب به ۵۰۰ هزار تن دارند. شرکت مجتمع صنایع آلومینیم جنوب
(سالکو) در استان فارس نیز که در حال ساخت و راهاندازی است مشتمل بر سه فاز است که ظرفیتی بالغ بر ۱ میلیون تن دارد. چشمانداز افق ۱۴۰۴ کشور، ایجاد ظرفیت تولید ۵ / ۱ میلیون تن آلومینیم را هدف گذاری کرده است که با راه اندازی مجتمع صنایع آلومینیم جنوب، ظرفیت تولید آلومینیم کشور به ۵ / ۱ میلیون تن خواهد رسید. در بخش صنایع پایین دستی نیز بیش از ۱۱۰۰۰ واحد تولیدی وجود دارد که شمش آلومینیم خالص و آلیاژی تولید شده در بخش بالادست، مواد اولیه این صنایع را تامین می کند. براساس آمارهای اعلام شده از سوی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران و گمرک جمهوری اسلامی ایران، مصرف ظاهری شمش آلومینیم در کشور در بازه ۳۵۰ – ۳۰۰ هزار تن در سال
است. میزان تولید واقعی شمش آلومینیم خالص و آلیاژی کشور در سال ۱۳۹۶ حدود ۳۳۷ هزار تن و در سال ۱۳۹۷ حدود ۲۹۷ هزار تن بوده است. پودر آلومینا و پترولیوم کک اسفنجی مهمترین مواد اولیه و مصرفی صنعت آلومینیم هستند که به طور عمده از خارج کشور تامین میشوند. برای تولید هر تن شمش آلومینیم حدود ۲ تن پودرآلومینا و ۴۵۰ کیلوگرم پترولیوم کک اسفنجی (برای تولید آند) مورد نیاز است. میزان تولید پودر آلومینای کشور که در تنها واحد فعال شرکت آلومینای ایران در استان خراسان شمالی تولید میشود، حدود ۲۵۰ هزار
تن در سال است که کمتر از ۴۰ درصد نیاز فعلی کشور را به این ماده تامین می کند. همچنین به دلیل عدم تولید پترولیوم کک اسفنجی، تمام کک مورد نیاز برای آندسازی در این صنعت از طریق واردات تامین می شود. با توجه به قرار گرفتن فلز آلومینیم در لیست اقلام تحریمی، انتقال پول و بیمه کشتی برای حمل ونقل با چالش های جدی روبهرو شده است و عموم ا مواد اولیه و مصرفی این صنعت به صورت تهاتر با شمش آلومینیم یا سایر کالاها از کشورهایی مانند هند، چین، استرالیا و سایر کشورها تامین می شود. زیرساخت های صنعت آلومینیم کشور با اهداف چشم انداز این صنعت هم خوانی ندارد به طوری که به دلیل عدم وجود ذخایر کافی بوکسیت عیار بالا در ایران، تامین ماده اولیه مورد نیاز این صنعت باید
از طریق بهره برداری از معادن با عیار پایین، معادن بوکسیت سایر کشورها و یا واردات پودر آلومینا صورت گیرد. تنها طرح تولید پترولیوم کک اسفنجی در منطقه آزاد اروند نیز که نیاز به سرمایه گذاری بیش از ۱ میلیارد دلار دارد، پیشرفت فیزیکی ناچیزی داشته است و نیاز کشور به این ماده با واردات تامین می شود. ظرفیت حمل ونقل ریلی، بنادر و تجهیزات مورد نیاز برای بارگیری مواد اولیه نیز با اهداف پیش بینی شده برای این صنعت همخوانی ندارد. تامین انرژی برق یکی دیگر از نیازهای اساسی صنعت آلومینیم کشور است که به دلیل عدم سرمایه گذاری متناسب با نیاز کشور با چالش جدی روبه رو است. بنابراین تحقق چشم انداز کشور در صنعت آلومینیم مستلزم توسعه زیرساخت های مورد نیاز برای انرژی،
تامین مواد اولیه و مصرفی و توسعه بازارهای داخلی و صادراتی است به طوری که در صورت عدم توجه به توسعه زیرساخت ها، این صنعت با چالش های اساسی و کاهش چشم گیر حاشیه سود مواجه خواهد شد. صنایع پایین دست آلومینیم نیز با چالش اصلی تامین ماده اولیه مواجه اند و سیاست های دولت در زمینه تنظیم بازار به دلیل تمرکز بیش از حد بر کنترل قیمت ها موجب شده است تا مکانیزم های عرضه و تقاضا عمل نکنند و واسطه گری رونق پیدا کند. در زنجیره ارزش آلومینیم، پسماندهای مختلفی تولید می شود که توجه به روش های کنترل و بازیابی پسماندها از اهمیت بسزایی برخوردار است. گل قرمز، ضایعات کاتدی، سرباره چدن، سرباره آلومینیم، لجن آنودایزینگ، قراضه های خودرو و قوطی های آلومینیمی پسماندهای اصلی این زنجیره را تشکیل میدهند. افزایش بهره وری تولید، استفاده مجدد از پسماندها، دفن اصولی، بازیافت و تولید محصولات جدید از جمله راهکارهای عمده برای جلوگیری از آسیب به محیط زیست و استفاده از مواد ارزشمند موجود در پسماندهای این صنعت است. 



کلمات کلیدی:
آلومینیم، زنجیره ارزش، پودر آلومینا، بازیافت

صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1160337/